بازنمایی رسانه ای جرم پیامد های زیادی در جامعه دارد . از جمله این پیامدها احساس ناامنی در جامعه است که پیرو وقوع جرم به وجود می‌آید و بر این فرض مبتنی است که در افراد جامعه با مشاهده ی بزه دیده شدن یکی از افراد جامعه این ترس و هراس به وجود می‌آید که شاید قربانی بعدی آن جرم آنان باشند . این احساس ناامنی ترس از جرم نامیده می شود و منجر به شکل گیری نوعی توافق عمومی و مشترک بین مردم در خصوص جرم ارتکابی می شود که توسط بازنمایی رسانه ای جرم سامان داده می شود. این توافق عمومی همان افکار عمومی در خصوص جرایم رسانه ای شده است . افکار عمومی به شدت تحت تاثیر بازنمایی رسانه ای قرار دارد و رسانه ها نیز با برجسته و با اهمیت نشان دادن آن موجب می‌شوند که مقامات عدالت کیفری نیز نسبت به آن واکنش نشان داده و با آن هماهنگ گردند. این هماهنگی در غالب اتخاذ تدابیر همسو با افکار عمومی و عوام پسندانه نمود پیدا می‌کند که به آن عوام‌گرایی کیفری گفته می شود .
بازتاب اخبار جنایی در رسانه ها تحت تاثیر عوامل متعدد خصوصیاتی متمایز از سایر اخبار پیدا کرده‌است. این ویژگی ها در جهت انطباق و همسو شدن رسانه ها با تحولات جامعه است . رسانه ها به منظور رقابت با سایر رسانه ها در جذب مخاطب تلاش می‌کنند اخبار و وقایعی را بازتاب دهند که دارای ارزش خبری بالایی بوده و برای مخاطبان خود جذابیت داشته باشد تا آن ها را از انتخاب رسانه ی خود ترغیب کنند به این منظور حتی خبرنگاران در گزارش های خود به جذابیت ذاتی وقایع انتخاب شده اکتفا نکرده و با بهره گرفتن از روش های مختلف سعی در افزایش جذابیت و ارزش خبری گزارش های خود دارند . ظرفیت و توانایی رسانه ها نیز در بازنمایی وقایع محدود است و فقط بخشی از این وقایع را می‌توانند بازتاب دهند.این امر موجب شده که رخدادهای خاصی به صورت گزینشی انتخاب شوند و بازتاب رسانه ای جرایم از واقعیت های جامعه فاصله بگیرد .
محتوای اخبار رسانه ای جرایم نیز متمایز از سایر اخبار است . جرایم جنسی و جرایم خشونت آمیز به به دلیل درجه بالای خطر و ارزش خبری در اولویت رسانه ها قرار می گیرند که نتیجه این امر اختصاص سهم بیشتری به این جرایم در رسانه ها نسبت به میزان آمار واقعی این جرایم در جامعه است. بزرگنمایی جرایم خشونت آمیز در رسانه ها اولین نتیجه توجه به جرایم خشونت امیز است . در این فصل تلاش بر این است که چهارچوب مفهومی و دقیق اصطلاحات تحقیق تشریح گردد و سپس معیارهای گزینش اخبار جنایی و محتوای این اخبار مورد بررسی قرار گیرد.
مبحث نخست : چهارچوب مفهومی :
یکی از اصطلاحات پر کاربرد تحقیق ، رسانه است. رسانه ها در ابتدا دارای کارکرد ساده ی انتقال پیام و عموما به شیوه ی بازتاب اخبار بودند. رسانه ها با مرور زمان و در بطن جامعه و همسو با تحولات جامعه متحول شدند. محتوای این رسانه ها به سمت تنوع و در پیش گرفتن کارکرد های آموزشی ، علمی ، سرگرمی دگرگون شد . از طرفی رسانه ها با بهره گرفتن از تکنولوژی جدید امکانات بهتری را با فرصت کمتر در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دادند. در تحقیق حاضر رسانه طیف وسیعی از وسایل ارتباطی مانند روزنامه ، مجله ، کتاب ها ، رادیو ، تلویزیون ، اینترنت را شامل می شود.
رسانه های خبری اخبار مربوط به برخی از جرایم را به شدت پیگیری می‌کنند و تمام مراحل آن را از هنگام وقوع تا اجرای حکم و مجازات مجرم با تمام جزییات مورد پوشش قرار می‌دهند . پرونده ی قتل میدان کاج سعادت آباد تهران و روح الله داداشی نمونه بارز این پرونده ها هستند . پرداختن رسانه ها به اخبار مربوط به این جرایم رسانه ای شدن جرم نام دارد.
انتخاب پرونده های جنایی که جنبه رسانه ای پیدا می‌کنند بستگی به میزان مطابقت آن پرونده با معیار ها و شرایطی دارد که مورد توجه مدیران رسانه ها است و در نهایت منجر به استقبال بیشتر مخاطبان از خبر آن واقعه می شود. تأکید بر این معیار ها باعث شده تا وقایع از حیث میزان انطباق با آن ها بررسی شوند و هرچه پرونده مورد نظر با این معیار ها هماهنگی بیشتری داشته باشد ارزش خبری آن بالاتر است و احتمال انتخاب آن در سبد خبری افزایش پیدا می‌کند.
گفتار اول: سیر تحول رسانه :
رسانه ها در ابتدا به شکلی ساده انتشار می یافتند و در پوشش مجلات یا روزنامه های کم تیراژ به انتقال اخبار اقدام می نمودند. در این دوره رسانه ها دارای محتوایی ساده و غیر پیچیده بودند اما به مرور زمان و همراه با متنوع شدن اشکال ظاهری آن ها محتوای رسانه ها نیز به سمت پیچیده شدن حرکت کردند در پوشش اطلاعات خبری ، عقاید و نظرات سیاسی و ایدئولوژیک و … انتشار یافتند.
توسعه شهر نشینی و تحول ساختارهای اجتماعی زمینه اصلی تغییر در محتوای رسانه ها می‌باشد. این امر موجب کاسته شدن از ارتباط متقابل و مستقیم مردم با جامعه و کسب اخبار و اطلاعات از منبع مستقیم گشت و مردم برای آگاهی از رخدادهای جامعه به رسانه های گروهی تکیه کرده و این وابستگی به مرور زمان بیشتر گشته است. بنابرین مثل گذشته اطلاعات مردم از طریق اعضای خانواده و همسایگان به دست نمی آمد و به تدریج از طریق منابع خلاصه تر و جزئی تر مثل رسانه ها تامین می شد.[۱۰]این امر موجب گشت که رسانه ها همزمان با افراد بیشتری در ارتباط باشند. با افزایش تعداد مخاطبان رسانه های جمعی شکل گرفتند که تمایز اصلی آن ها با رسانه ها ی گذشته گسترش تعداد مخاطبان آن ها و حوزه های جغرافیایی وسیعتر تاثیر گذاری بر مردم بود و رسانه های جمعی در سطحی گسترده به انتشار اطلاعات ، اخبار ، عقاید و نظرات پرداختند [۱۱].
