دوره تسویه بستانکاران = بهای تمام شده کالای خریداری شده / متوسط بستانکاران

متوسط بستانکاران = مانده حسابهای پرداختنی اول دوره + پایان دوره / ۲

سلامت مالی-۲-۸-۶

محاسبه سود خالص به ‌عنوان شاخصی برای سنجش سلامت مالی در نظر گرفته شده است . سودآوری نیز توانایی شرکت در کسب درآمدهای بیش از هزینه می‌باشد (فتحی و توکلی ,۱۳۸۸ ,ص ۱۰۷).

-۲-۸-۷اندازه شرکت (Firm size )

اندازه شرکت تعیین کننده حجم ‌و گستردگی فعالیت شرکت است ( توکلی و همکاران ، ۱۳۸۸ ، ص ۵۴ ) .

(قیمت سهام× تعداد سهام)Log =اندازه شرکت

-۲-۸-۸اهرم مالی ( leverage )

به وسیله اهرم مالی نسبت کل وجوهی که از محل بدهی ها تامین شده محاسبه می شود ( فتحی و توکلی ، ۱۳۸۸، ص ۱۰۸ ).

کل دارایی ها / کل بدهی ها

۹-۲- مفهوم بورس

۱-۹-۲- تاریخچه پیدایش بورس

به گفته اغلب کارشناسان، تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ی شهری به نام «بورُوژ»^۱ در شمال غربی بلژیک، در می‌دانی به نام«تِربورس» ^۲در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و خرید و فروش می‌کردند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا خرید و فروش و دادو ستد می‌کردنـد، به بورس معروف شدنـد. واژه بورس نیز از نام خانوادگی این شخص برگرفته شده است.نام بورس ابتدا به مکان های غیر مسقفی که مردم در آن مکان دور هم برای انجام معاملات جمع می شدند , اطلاق می شد ولی بعدها اولین بورس واقعی در سال ۱۴۶۰ میلادی در ساختمانی در بندر آنتورپ بلژیک به وجود آمد (www.training.irvex.ir)

۲-۹-۲- تعریف بورس اوراق بهادار

برای بورس اوراق بهادار تعریف های مختلفی ارائه شده است که از لحاظ مفهوم باهم مشترک هستند,که در زیر به چند نمونه اشاره می شود:

« بازار اوراق بهادار مکانی است که در آن افراد ( حقیقی و حقوقی) اقدام به خرید و فروش اسناد مالی می نمایند»(فرانسیس^۳ ,۱۹۹۱)

بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار حمایت قانون از صاحبان پس اندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونیست.
بورس اوراق بهادار از سویی مرکز جمع‌ آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری است و از سوی دیگر، مرجع رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد، می‌توانند محل نسبتا مناسب و ایمن سرمایه گذاری را جستجو کرده و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت‌ها به کار انداخته و یا با خرید اوراق قرضه شرکت‌های دولتی و یا معتبر خصوصی، از سود معین و تضمین شده ای برخوردار شوند(www.noandishan.ir)

۳-۹-۲- سابقه ایجاد بورس در ایران

ریشه‌های ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ باز می‌گردد. در این سال یک کارشناس بلژیکی به نام ران لوترفلد به همراه یک کارشناس هلندی، به درخواست دولت وقت ایران، درباره تشکیل بورس اوراق بهادار مطالعاتی نمودند و طرح تأسیس و اساسنامه آن را تنظیم کردند. در همان سا لها یک گروه کارشناسی در بانک ملی نیز به مطالعه موضوع پرداختند و در سال ۱۳۱۷ گزارش کاملی درباره جزئیات مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه کردند.

اما آغاز جنگ جهانی دوم فرصت ادامه فعالیت را از کارشناسان گرفت. از سرگیری مطالعات در این زمینه به فرصت مناسبتری نیاز داشت که این فرصت پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و حاکم شدن آرامش نسبی بر ایران برای اتاق بازرگانی،اتاق صنایع و معادن،بانک مرکزی و وزارت بازرگانی ایجاد شد تا چند سالی را به بررسی پیرامون این بازار و شرایط ایران برای تشکیل آن بپردازند.

این گروه فعالیت خود را به صورت جدی از سال ۱۳۳۳ آغاز نمودند و پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار را تهیه و لایحه مربوط را به مجلس شورای ملی ارسال کردند. لایحه مذبور در اردیبهشت ۱۳۴۵تصویب شد،اما به دلیل عدم آمادگی بخش صنعتی و بازرگانی بورس تهران در پانزدهم بهمن ماه ۱۳۴۶ با ورود سهام بانک صنعت و معدن- به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان- فعالیت خود را آغاز کرد(www.noandishan.ir)

۴-۹-۲ بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران از سال ، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به کارگیری شیوه های مؤثر تنظیم و نظارت از سال به طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد(www.Wikipedia.com)

بخش دوم: بیشینه تحقیق

۱۰-۲ تحقیقات انجام شده در داخل کشور

بازنگری ادبیات تحقیقات مالی و حسابداری نشان می‌دهد که اساساً موضوع، اهداف مورد نظر و روش های تحلیلی انتخاب شده این پژوهش جهت ارائه مدل سنجش و ارزیابی سلامت مالی در ایران کاملاً نو بوده و برای اولین بار انجام می شود. اما خلاصه ای از تحقیقاتی که درباره شاخص ها و مؤلفه‌ های مؤثر و مربوط با متغیر های توضیح دهنده سلامت مالی مانند تداوم فعالیت، سود گردش عملیات شرکت ها بشرح ذیل می‌باشد :

۱-فغانی نرم(۱۳۸۰)، رستمی (۱۳۸۱) و صفری (۱۳۸۱)

در تحقیقات خود به ترتیب با عنوان های « ارتباط بین نسبت های مالی و پیش‌بینی ورشکستگی » «رابطه بین توانایی نسبی تداوم فعالیت و نسبتP/ e در ارزیابی شرکت ها» و .. ارتباط نسبت های مالی و تداوم فعالیت شرکت ها» ‌به این نتیجه رسیده اند که بین نسبت های مالی مبتنی بر اقلام تعهدی و تداوم فعالیت شرکت ها ارتباط معنی دار وجود دارد آن ها در تجزیه تحلیل های خود از مدل های z اسکوار (التمن)، زاوگین و روش تحلیل تفکیکی چندگانه (روش تحلیل تمایز یا آنالیز تشخیص)^۱ از سری مدل های لاجیت استفاده کرده‌اند.

۲-سلیمانی امیری (۱۳۸۱)

با بهره گرفتن از پرسشنامه نظر پرسش شوندگان را ‌در مورد قابلیت پیش‌بینی کنندگی مجموعه ای از ۱۵ متغیر مالی و ۱۰ متغیر غیر مالی در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت ها (یا آن گونه که در تحقیق ایشان آمده تجارت ناموفق) جویا شده است و در نهایت در مدلی از نوع تفکیک کننده خطی ۱۵ متغیر مالی را مورد بررسی بیشتر قرار داده است. مدل نهایی او تنها در برگیرنده چهار نسبت شامل : جریان نقدی عملیاتی هر سهم، وجه نقد حاصل از عملیات به حقوق صاحبان سهام، نسبت موجودی کالا به دارایی های جاری و دارایی های جاری به بدهی های جاری است.

۳- حاجی زاده (۱۳۸۲)

در تحقیقی با عنوان «آزمون مدل پیش‌بینی سلامت مالی شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران» از مدل التمن برای پیش‌بینی سلامت مالی شرکت ها ی نساجی و دارویی استفاده نمود و در نهایت ‌به این نتیجه رسید که اعداد z حاصله از مدل التمن از نظر خطای نوع اول- آلفا (شرکت ورشکسته است ولی غیر ورشکسته ارزیابی می شود)و خطای نوع دوم- بتا- (ورشکسته نیست ولی ورشکسته ارزیابی می شود) در شرکت های نساجی با وضعیت واقعی این شرکت ها انطباق دارد ولی در صنعت دارویی با وضعیت واقعی شان انطباق ندارد.

۴-مهرانی، ساسان و دیگران (۱۳۸۳)