• • توانایی شرکت در فراهم کردن جریان­های نقدی مثبت در دوره ­های آتی؛

  

• • توانایی شرکت در پرداخت سود سهام و ادای تعهدات؛

• • نیاز شرکت به منابع مالی خارج از شرکت؛

• • دلایل اختلاف بین سود خالص عملیاتی و جریان­های نقدی حاصل از فعالیت­های عملیاتی؛

• • • جنبه­ های نقدی و غیر نقدی فعالیت­های سرمایه ­گذاری و تأمین مالی شرکت برای دوره مورد گزارش

  

• علل تغییر در نقد و معادل های نقد در ابتدا و پایان دوره.

۲-۲-۸- فرضیه ­ها موجود در خصوص جریان­های نقدی

دو فرضیه در خصوص جریان های نقدی وجود دارد که عبارتند از :

الف) فرضیه اطلاعات جریان های نقدی ( CFI )^[14]

ب) فرضیه جریان نقدی آزاد سرمایه گذاری بیش از حد ( FCF )^[15] (چالاکی ، ۱۳۸۲)

۲-۲-۸-۱- فرضیه اطلاعات جریان نقدی (CFI)

طبق این فرضیه، تغییرات در سود سهام اطلاعاتی درباره جریان­های نقدی شرکت در بردارد و مدیریت از آن برای انتقال اطلاعات داخلی ‏جریان­های نقدی در دسترس شرکت به سایر افراد ذینفع در بازار استفاده ‏می­ نماید.

بر اساس این فرضیه تغییر در سود سهام منجر به تغییر در جریان نقدی شرکت شده و در نتیجه واکنش بازار به تغییرات سود سهام شرکت را نشان می­دهد. طبق این فرضیه اعلام تغییرات سود تقسیمی اطلاعاتی درباره جریان­های نقدی شرکت در بر دارد، ‌بنابرین‏ انتظار می­رود که افزایش سود سهام (کاهش آن) افزایش (کاهش) در جریان­های نقدی ناشی از عملیات خواهد داشت.

این که آیا هر دو تغییر همزمان اتفاق می افتد یا با یک وقفه زمانی یک تحقیق تجربی است. نوعی از فرضیه اطلاعات، فرضیه علامت­دهی بیان می­ کند که تغییرات سود سهام توسط شرکت­ها برای نشان دادن چشم اندازهای آتی سود شرکت مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد (چالاکی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۸-۲- فرضیه جریان نقدی آزاد (FCF)

جریان نقد آزاد معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد است و وجه نقدی را نشان می‌دهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه دارایی‌ها، در اختیار دارد. جریان نقد آزاد از این حیث دارای اهمیت است که به مدیران‌ اجازه می‌دهد تا فرصت‌هایی را جست‌ و جو کند که ارزش سهام شرکت را افزایش می‌دهد. بدون در اختیار داشتن وجه نقد، توسعه محصولات جدید، انجام تحصیل‌های تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهام‌داران و کاهش بدهی‌ها امکان‌پذیر نیست. این فرضیه بیان می­ کند که افزایش سود سهام (کاهش آن) به وسیله شرکتی که سرمایه ­گذاری بیش از حد دارد جریان نقدی شرکت را کاهش (افزایش) می‌دهد. در این فرضیه سیاست تقسیم سود به­عنوان وسیله­ای برای کنترل مشکل سرمایه ­گذاری بیش از حد شرکت­ها در نظر گرفته می­ شود (چالاکی، ۱۳۸۲‏).

۲-۲-۹- سود، جریان­های نقدی و قیمت سهام

اوراق بهادار نظیر اوراق سهام دارای ارزش هستند زیرا ویژگی­های معینی دارند که مورد ارزیابی سرمایه ­گذاران قرار ‌می‌گیرد. نقش اطلاعات، تعدیل اعتقادات سرمایه ­گذاران نسبت ‌به این مشخصه ­ها ‌می‌باشد و از این­رو قیمت سهام را تغییر می­دهد. ارزیابی مفید بودن اطلاعات برای سرمایه ­گذاران انگیزه ‏مهم بیشترین تلاش­ های تحقیقی در تاریخ حسابداری قلمداد می­ شود (آقایی، رضازاده ، ۱۳۷۵).

اگر سود و جریان­های نقدی به تسهیل پیش ­بینی بازده سهام منجر شود پس دامنه همبستگی سود و جریان­های نقدی با بازده به طور واضح، سنجش مهمی از مفید بودن تلقی می­ شود (آقایی و رضازاده، ۱۳۷۵).

در دهه ۱۹۶۰ فرضیه بازار کارا با نظریه­ های حسابداری در تضاد بود به ویژه از این جهت که در آن زمان صاحب­نظران معتقد بودند که مدیران می ­توانند با بهره گرفتن از اعمال تغییرات در سود حسابداری بازار را گمراه کنند در حالی که طرفداران فرضیه بازار کارا بر این باور بودند که اگر سود حسابداری بر قیمت سهام تاثیر می­ گذارد پس می‌تواند شاخص مناسبی برای ارزش سهام باشد. اگر سود حسابداری شاخص بهتری از جریان­های نقدی آتی نسبت به جریان­های نقدی جاری باشد، سود حسابداری می ­تواند ارتباط بیشتری نسبت به جریان­های نقدی با بازده­های غیر نرمال داشته باشد. تحقیقات بیان ‌می‌کنند که سود حسابداری یا جریان­های نقدی کدامیک بیشتر با بازده ارتباط دارند. این تحقیقات از جریان­های نقدی عملیاتی به جای کل جریان نقدی استفاده کرده ­اند. زیرا به­نظر می­رسد جریان­های نقدی حاصل از سرمایه ­گذاری (مبالغ سرمایه ­گذاری شده و بازیافت آن) در طول زمان متغیر می‌باشد (زیمرمن ، ۱۹۸۶).

بال و براون در مطالعات خود که توسط سایر محققان مورد پیگیری قرار گرفت ارتباط بین سود غیر منتظره ‏و میانگین نرخ بازده ‏غیرعادی را بررسی کرده­‏اند. نتایج اساسی مطالعه ارتباط بین سود و بازده این چنین بوده است که سود و نرخ بازده غیر عادی با یکدیگر در ارتباط هستند و همچنین سود، اطلاعاتی به بازار منتقل می­ کند. آن­ها همین تحقیق را با متغیر جریان نقدی عملیاتی به جای سود تعهدی عملیاتی تکرار نمودند و نتیجه گرفتند که جریان­های نقدی جاری با بازده ‏ارتباط کمتری دارد (زیمرمن، ۱۹۸۶).

به نظر زیمرمن با توجه ‌به این که نتایج نشان می‌دهد سود حسابداری پیشگویی کننده بهتری از جریان­های نقدی آتی نسبت به جریان­های نقدی فعلی ‌می‌باشد هیچ یک از تحقیقات واقعا از جریان­های نقدی عملیاتی استفاده نکرده است.

زیرا هنگام حذف اثر بعضی از تعهدات در سود حسابداری برای برآورد جریان نقدی عملیاتی تعهد آتی مانند تغییرات در موجودی کالا و تغییرات در حساب­های دریافتنی را منعکس نمی­کنند زیرا شواهدی وجود دارد که مدیران این تعهدات را دستکاری می­نمایند تا برروی پاداش­شان تأثیر بگذارد. منعکس کردن این تعهدات ممکن است ارتباط جریان نقدی عملیاتی با بازده ‏های غیر نرمال را افزایش دهد. هم­چنین ‌می‌توان به­جای جریان نقدی عملیاتی از کل جریان­های نقدی استفاده ‏نمود. حذف جریان­های نقدی سرمایه ­گذاری می ­تواند ارتباط بین بازده­های غیر نرمال و جریان­های نقدی را کاهش دهد (زیمرمن، ۱۹۸۶).

۲-۲-۱۰- رابطه بین سود حسابداری و جریان­های نقدی

سود خالص، شاخص سود آوری واحد انتفاعی است. سود یا زیان خالص یک واحد انتفاعی درطول عمر آن واحد برابر با خالص ورود وجه نقد به واحد انتفاعی یا خالص خروج وجه نقد از آن واحد است. اما چون سود خالص بر مبنای حسابداری تعهدی اندازه ­گیری و گزارش می­ شود، ‌بنابرین‏ تساوی بین سود خالص و خالص گردش وجوه ‏نقد ناشی از فعالیت­های عملیاتی در دوره­‏های کوتاه ‏به ندرت تحقق می­یابد.

با این وجود، همبستگی بالای بین سود حسابداری و جریان­های نقدی، کیفیت بالای سود را نشان می­دهد. کیفیت سود واژه­ای است که تحلیل­گران مالی برای توصیف این ارتباط استفاده ‏می­نمایند.

بسیاری از تحقیقات نشان داده ­اند که ارائه اطلاعات جریان­های نقدی و تعهدی در کنار یکدیگر بسیار سودمندتر خواهند بود تا این که به­تنهایی گزارش شوند و هر دو این اطلاعات در ارزیابی عملکرد و وضعیت بنگاه های اقتصادی مفید هستند.