با توجه به این که جهاددانشگاهی سازمانی است که تاکنون در همه زمینه های اقتصادی، فنی و مهندسی، اجتماعی، فرهنگی و پزشکی به کار علمی و تولید ثروت برای کشور پرداخته است و محصولات و خدمات این سازمان قابل رقابت با مراکز علمی کشور و حتی مراکز معتبر جهانی می‌باشد و از آنجا که نوع کار جهاددانشگاهی وجود نوآوری در روشها را ایجاب می کند لذا پرداختن به کارآفرینی استراتژیک در این سازمان و ارتباط آن با ساختار سازمانی موجود آن ضروری به نظر میرسد چرا که نتایج تحقیق نشان خواهد داد که آیا برای موفقیت بیشتر در زمینه کارآفرینی استراتژیک ساختار سازمانی موجود مناسب است یا نیازمند تغییراتی در این زمینه هست. پرداختن به کارآفرینی استراتژیک در جهاددانشگاهی می تواند مقدمهای باشد بر تحلیل علمی و دقیق کارآفرینی در کشور و عوامل مؤثر بر این نوع از کارآفرینی، از این رو انجام مطالعه ای مستقل در این باب ضروری و موجه به نظر می آید، به ویژه آنکه در این تحقیق تاکیدی ویژه بر ساختار سازمانی صورت می‌گیرد و از اینرو می‌توان از نتایج به دست آمده از این تحقیق در تبیین و تحلیل پدیده کارآفرینی استراتژیک در سازمان‌های کشور و ارتباط آن با ساختار سازمانی پرداخت.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
رسمیت
به میزانی که سازمان‌ها از قوانین و رویه ها برای توصیف رفتار استفاده می کنند، گفته می شود(لیائو و همکاران، ۲۰۰۶). رسمیت دارای دو بخش است: بخش اول میزان مکتوب شدن قوانین و آئیننامه ها در سازمان و بخش دوم به درجهای که این قوانین و مقررات و دستورالعملها رعایت، اجرا و کنترل می شود، اشاره دارد(مارس و سیمون، ۲۰۰۹)
سوالات (۱، ۲، ۳، ۴، ۵و۶) پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز (۲۰۱۳)
پیچیدگی
پیچیدگی عبارت است از تعداد سطوح مدیریتی که در سازمان وجود دارد (دفت، ۲۰۰۶).به طور کلی پیچیدگی به میزان عناوین شغلی (پراکندگی مشاغل درون سازمان)، تعداد سلسله مراتب و سطوح مدیریتی، میزان تحصیلات و میزان پراکندگی جغرافیایی واحدهای سازمان از یکدیگر گفته می شود. پیچیدگی خود شامل پیچیدگی عمودی و جغرافیایی است(گرسو و دارزین، ۲۰۰۷). پیچیدگی جغرافیایی به تفکیک بین واحدها بر اساس موقعیت جغرافیایی توجه دارد. پیچیدگی عمودی به میزان سطوح سازمان و لایههای مدیریتی در سازمان و پیچیدگی افقی به تفکیک و تعداد مشاغل هم گروه و هم رده در یک سطح سازمانی اشاره دارد(مارس وسیمون، ۲۰۰۹).
سوالات (۷، ۸، ۹ و ۱۰) پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز (۲۰۱۳)
تمرکز
تمرکز اشاره به قدرت تصمیم گیری در سطوح بالای مدیریت درسازمان دارد(ویلم و بونز، ۲۰۰۹؛ لیائو و همکاران، ۲۰۱۰؛ چایلد، ۲۰۰۸). تمرکز بیشتر، باعث ایجاد یکنواختی سیاست و عمل کاهش یافتن خطاهای ریسک توسط کارمندانی که اطلاعات یا مهارتهای کمتری دارند، می شود(کتسیکا و همکاران، ۲۰۱۱).
سوالات (۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶ ) پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز(۲۰۱۳)
کارآفرینی استراتژیک
بنا به تعریف هیت و همکاران (۲۰۰۱)کارآفرینی استراتژیک عبارت است از ترکیب دیدگاه کارآفرینانه و دیدگاه استراتژیک برای طراحی و اجرای استراتژی‌های کارآفرینانه سودآور. کارآفرینی استراتژیک از طریق ایجاد تغییرات گسترده به شرکت‌ها کمک می‌کند زمینه‌های رشد و سودآوری را فراهم کنند. برای موفقیت شرکت‌ها و دولت در زمینه کارآفرینی استراتژیک در اختیار داشتن دانش لازم درمورد منابع و فرایند شرکت و میزان افزایش نرخ سودآوری از اهمیت فراوانی برخوردار است(بارنی، ۱۹۹۱).
در این تحقیق برای سنجش کارآفرینی استراتژیک از مؤلفه های تغییرات توسعهای و اساسی، نوآوری، ریسکپذیری، تهاجم رقابتی، فوق فعال بودن، بهره برداری از منابع داخلی و رهبری استراتژیک استفاده خواهد شد. سوالات ۱۷ تا ۵۸پرسشنامه پیوست کارآفرینی استراتژیک (شیرکوا و همکاران، ۲۰۱۲).
فصل دوم
بررسی ادبیات پژوهش
چارچوب فصل دوم
این فصل به بررسی ادبیات تحقیق در پنج بخش به ترتیب زیر می‌پردازد:
-
- بخش اول: معرفی جهاد دانشگاهی
-
- بخش دوم:کارآفرینی، تعاریف و مفاهیم
-
- بخش سوم: کارآفرینی استراتژیک
-
- بخش چهارم: ساختار سازمانی
- بخش پنجم: ارتباط بین ساختارسازمانی و کارآفرینی استراتژیک
بخش اول: معرفی جهاد دانشگاهی
در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی – قدس سره – مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، ستاد مذکور در تاریخ ۱۶/۵/۵۹ به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را به عنوان یک نهاد انقلابی تأسيس کرد. جهاد دانشگاهی نهادی است عمومی و غیر دولتی که زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند و طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی گردید و در این مصوبه دو وظیفه عمده انجام تحقیقات علمی و فعالیت های فرهنگی به عهده این نهاد قرار گرفته است. این نهاد دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیات امنای جهاد دانشگاهی میرسد.
برخی از وظایف کلی جهاد دانشگاهی به این ترتیب هستند:
-
- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و برنامه ریزی فرهنگی و تربیتی
-
- انجام دادن تحقیقات توسعه ای و کاربردی
-
- پی گیری طرح های تحقیقاتی جهاد تا پایان مرحله نیمه صنعتی و صنعتی
-
- ارائه خدمات علمی – فنی در زمینه‌های مختلف و مورد نیاز جامعه
-
- مشارکت در ایجاد زمینه‌های مناسب برای اشتغال بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاهی
- ایجاد تشکیلات آموزشی و تحقیقاتی
بخش دوم: کارآفرینی، تعاریف و مفاهیم
تعاریف متفاوتی از دیدگاه های گوناگون برای کارآفرینی ارائه شده است. به طورکلی واژه کارآفرین ترجمه فرانسوی Entreprendre به معنای متعهد شدن است که در انگلیسی به آن Entrepreneur گفته می شود، اصطلاح کارآفرین به کسی اطلاق می شود که متعهد می شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند (کوراتکو و هادجت، ۲۰۰۱).
