فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۱-۳ مقدمه
اعتقاد اندیشمندان معاصر بر این است که توسعه و پیشرفت علوم در چند دهه اخیر به مراتب بیشتر و جامع تر از پیشرفتی است که کلیه علوم از بدو پیدایش خود تا پایان نیمه اول قرن بیستم داشته اند، شاید قبول این واقعیت قدری مشکل تر باشد، اما پیشرفتی چنین شتابان مرهون به کارگیری روش های دقیق و صحیح علمی بوده است. یک محقق پس از انتخاب و تعیین موضوع باید به دنبال تعیین روش تحقیق باشد. انتخاب روش تحقیق بستگی به هدفها و موضوع پژوهش دارد. بنابرین هنگامی می توان در مورد روش بررسی انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع تحقیق و هدف های آن مشخص باشد، به عبارتی روش تحقیق به محقق کمک می‌کند ،شیوه و روشی را انتخاب و آغاز کند تا بتواند هر چه سریع تر به پاسخ یا پاسخ هایی که برای پرسش های خود در نظر گرفته است دست یابد. در واقع روش تحقیق علمی شامل اندازه گیری و ارزیابی و مقایسه عوامل بر اساس اصول و موازین پذیرفته شده از طرف دانشمندان، برای حل مشکلات و مسائل و مستلزم قدرت اندیشه و ظرفیت تعمق، تشخیص، قضاوت و ابتکارات است (سرمد ، ۱۳۸۱،ص ۸۰).
در این فصل مراحل انجام تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش تحقیق ، ویژگی‌های تحقیق، فرضیه های تحقیق ، جامعه مطالعاتی، نحوه جمع آوری داده های مربوط به متغییرهای تحقیق و چگونگی تجزیه و تحلیل این اطلاعات نیز در این فصل مورد توجه قرار گرفته است.
۲-۳ روش تحقیق
دشوارترین گام در فرایند تحقیق، مشخص کردن مسأله مورد مطالعه است. نخست آنکه درباره یک چیز، یک مانع یا یک موقعیت مبهم تردید وجود دارد، تردیدی که نیازمند تعیین است.در هر تحقیق ابتدا باید نوع ، ماهیت ، اهداف تحقیق و دامنه آن معین شود تا بتوان با بهره گرفتن از قواعد و ابزارمناسب و از راه های معتبر به واقعیت ها دست یافت (همان منبع،ص۱۷۰).
بنابرین پژوهش حاضر از نظر طبقه بندی بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. هدف تحقیق کاربردی، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. هم چنین تحقیق حاضر، از نظر روش و ماهیت از نوع تحقیق همبستگی است. در این تحقیق هدف، تعیین میزان رابطه متغیر هاست. برای این منظور بر حسب مقیاس های اندازه گیری متغیر ها، شاخص های مناسبی اختیار می شود(همان منبع،ص۱۷۲).
مقیاس اندازه گیری داده ها مقیاس نسبی است. مقیاس نسبی بالاترین و دقیق ترین سطح اندازه گیری را ارائه می‌دهد. این مقیاس علاوه بر دارا بودن کلیه خصوصیات مقیاس های دیگر، از صفر مطلق نیز برخوردار است.روش تحقیق به صورت استقرایی است که در آن مبانی نظری و پیشینه پژوهش از راه کتابخانه، مقاله و اینترنت جمع آوری شده و در رد یا اثبات فرضیه های پژوهش با به کارگیری روش های آماری مناسب ،از استدلال استقرایی در تعمیم نتایج استفاده شده است . چون هدف پژوهش شناخت رابطه همبستگی بین کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه گذاری می‌باشد و تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آن ها سعی می شود رابطه متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و تعیین شود. بنابرین ضریب همبستگی شاخص دقیقی است، که بیان می‌کند تغییرات متغیر تا چه اندازه ای به متغیر دیگری وابسته است.
۳-۳ جامعه مطالعاتی و نمونه آماری
جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر در برگیرنده شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال های ۸۸-۸۵ به تعداد ۴۰۵ شرکت می‌باشد.
جهت انتخاب نمونه محدودیت های زیر بر روی شرکت‌های جامعه آماری اعمال می شود:
-
- به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه، دوره مالی آن ها منتهی به اسفندماه باشد. علت ایجاد این محدودیت این است که در محاسبه متغیرها، به خصوص بازده، تا حد امکان دوره های زمانی مشابه باشند و شرایط و عوامل فصلی در انتخاب عوامل و متغیرها اثرگذار نباشد.
-
- شرکتهایی که وقفه معاملاتی بیش از ۶ ماه نداشته باشند.
- شرکتهایی که داده های مورد نظر آن ها در دسترس باشد.
بنابرین با توجه به موارد بند ۱ الی ۳ تعداد ۷۹ شرکت به عنوان نمونه سیستماتیک تحقیق انتخاب شدند(لیست شرکت‌های نمونه در پیوست آمده است) و برای هر متغیر این پژوهش تعداد ۳۱۶ داده سال، جهت آزمون فرضیه های آماری محاسبه شده است.
نمودار۱-۳ مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیر ها
۱-۴-۳متغیر وابسته
۱-۱-۴-۳کارایی سرمایه گذاری[۹۸]
طبق تحقیق بیدل و همکاران[۹۹] (۲۰۰۹) جهت محاسبه کارایی سرمایه گذاری از فرمول انحراف از سرمایه گذاری مورد انتظار با بهره گرفتن از مدل پیش‌بینی سرمایه گذاری به عنوان تابعی از رشد درآمد استفاده می شود. بنا بر این سرمایه گذاری کمتر از حد( انحراف منفی از سرمایه گذاری مورد انتظار) و سرمایه گذاری بیشتر از اندازه( انحراف مثبت از سرمایه گذاری مورد انتظار) به عنوان عدم کارایی سرمایه گذاری در نظر گرفته می شود. (مک نیکولز و استابن [۱۰۰]، ۲۰۰۸،ص۷۹) .
(۱-۱)
: جمع سرمایه گذاری در ماشین آلات ،تجهیزات، زمین، ساختمان،مخارج تحقیق و توسعه منهای درآمد حاصل از فروش دارایی‌های ثابت تقسیم بر کل دارایی‌های شرکت i در سال t.
: متغیر ساختگی که برای مقادیر منفی رشد درآمد شرکت مقدار یک می‌گیرد و در غیر این صورت مقدار صفر می‌گیرد.
: نرخ رشد سالانه درآمد شرکت i در سال t-1.
: خطای باقی مانده
تا ضرایب متغیر ها(شیب)
: مقدار ثابت محاسبه شده توسط مدل رگرسیون
طبق تحقیق بیدل[۱۰۱] (۲۰۰۹) مقدار انحراف از سرمایه گذاری مورد انتظار( مقدار خطای باقی مانده)[۱۰۲] معادله (۱) به عنوان عدم کارایی سرمایه گذاری در نظر گرفته می شود. سرمایه گذاری کمتر از اندازه حاصل مقدار منفی این خطای باقی مانده و سرمایه گذاری بیش از اندازه بیانگر مقدار مثبت آن می‌باشد.
۲-۴-۳متغیر مستقل
۱-۲-۴-۳ کیفیت گزارشگری مالی[۱۰۳]
برای محاسبه کیفیت گزارشگری مالی ابتدا بر اساس مدل مک نیکولز [۱۰۴] (۲۰۰۲)، کیفیت اقلام تعهدی را محاسبه می‌کنیم سپس قدر مطلق خطای باقی مانده را به عنوان نماینده کیفیت گزارشگری مالی درنظر می گیریم. این معیار بر اساس این نظر می‌باشد که اقلام تعهدی از طریق کاهش هموارسازی ناشی از تغییرات در وجه نقد باعث افزایش آگاهی دهندگی سود می‌گردد و و در تحقیقات قبلی نیز در این زمینه مورد استفاده قرار گرفته است.
کیفیت اقلام تعهدی[۱۰۵]: کیفیت اقلام تعهدی بر اساس مدل مک نیکولز[۱۰۶] (۲۰۰۲) محاسبه می شود. مدل مک نیکولز به شرح زیر است:
(۲-۱)
در معادله فوق:
: برابر با تغییر در حسابهای سرمایه در گردش شرکت i در سال t که به شکل زیر محاسبه می شود:
