در کل شیوع اختلال وسواسی- اجباری در طول عمر در جمعیت کلی دو تا سه درصد تخمین زده می­ شود. میانگین سن شروع ۲۰ سالگی است هر چند در مردها سن شروع کمی پایین­تر (حدود ۱۹ سالگی) از زن­ها (حدود ۳۲ سالگی) است. در مجموع، تقریباً در دو سوم بیماران شروع علائم قبل از ۲۵ سالگی است و در کمتر از ۱۵ درصد موارد علایم پس از ۳۵ سالگی شروع می­ شود. افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل ‌به این اختلال مبتلا می­شوند. البته برخی از پژوهشگران تخمین زده­اند که میزان شیوع این اختلال در بین بیماران سرپایی کلینیک­های روانپزشکی تا ۱۰ درصد نیز می­رسد که این ارقام، اختلال وسواسی- اجباری را پس از فوبی­ها، اختلالات وابسته به مواد و اختلالات افسردگی در مرتبه چهارم شایع­ترین تشخیص­های روانپزشکی قرار می­دهد (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶).

بین بزرگسالان احتمال ابتلا مرد و زن یکسان است. اما در بین نوجوان­ها، پسرها بیشتر از دخترها به اختلال وسواسی- اجباری مبتلا می­شوند. OCD معمولاً در کودکی یا اوایل بزرگسالی آغاز می­ شود و غالباً با سیر مزمن خود تاثیر منفی شدیدی بر کارکرد روانی- اجتماعی و شغلی بیمار دارد (پین و مک­کلور^[۶۷]، ۲۰۰۵).

۲-۴٫ هم ابتلایی^[۶۸]

در بزرگسالان، اختلال وسواسی- اجباری ممکن است با اختلال افسردگی عمده، برخی از سایر اختلال­های اضطرابی (فوبی خاص، فوبی اجتماعی، اختلال وحشت­زدگی، اختلال اضطراب منتشر)، اختلال­های خوردن، و برخی از اختلال­های شخصیت (مانند اختلال شخصیت وسواسی- اجباری، اختلال شخصیت وابسته) همراه شود (APA، ۲۰۰۰).

میزان شیوع اختلال افسردگی اساسی در طول عمر در مبتلایان به اختلال وسواسی- اجباری ۶۷ درصد و میزان شیوع فوبی اجتماعی در گروه اخیر ۲۵ درصد است (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶). در کودکان ممکن است همچنین با اختلال­های یادگیری و اختلال­های رفتار ایذایی مربوط باشد. میزان بروز اختلال اختلال وسواسی- اجباری در کودکان و بزرگسالان دچار اختلال تورت بالا است.

در مبتلایان به اختلال تورت، تقریباً در ۳۵ تا ۵۰ درصد موارد اختلال وسواسی- اجباری وجود دارد. میزان بروز اختلال تورت در اختلال وسواسی- اجباری پایین­تر است و تقریباً ۵ تا ۷ درصد برآورده می­ شود. بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از مبتلایان به اختلال وسواسی- اجباری تیک­های جاری یا قبلی را گزارش کرده ­اند (APA، ۲۰۰۰).

۲-۵٫ سبب شناسی اختلال اختلال وسواسی- اجباری

علت واقعی اختلال وسواسی- اجباری به طور کامل کشف نشده است و مانند سایر بیماری­های روانی، تحقیقات زیادی باید در این زمینه انجام شود تا علت واقعی این نوع بیماری­ها آشکار شوند. اختلال وسواسی- اجباری همانند سایر بیماری­های روانی نتیجه ترکیب عوامل مختلف زیستی (ژنتیکی)، روانی و اجتماعی ‌می‌باشد. با این حال افراد مختلف با علایم و نشانه­ های متفاوت می ­توانند ترکیب گوناگونی از عوامل را داشته باشند و همین امر، شناخت و مشخص کردن علت بیماری را بسیار پیچیده می­ کند (ول و ویلسون^[۶۹]، ۲۰۰۵).

۲-۵-۱٫ عوامل زیست شناختی اختلال وسواسی- اجباری

۲-۵-۱-۱٫ ناقل­های عصبی

آزمایش بالینی بسیاری که با داروهای مختلف به عمل آمده تأیید­کننده این فرضیه است که بی­نظمی سیستم سروتونین در پیدایش افکار و اعمال وسواسی دخیل است. داده ­ها حاکی است که داروهای سرتونرژیک موثرتر از داروهایی هستند که بر سایر سیستم­های نوروترنسمیتر مؤثر واقع می­گردند، ‌بنابرین‏، اینکه سروتونین در علت اختلال وسواسی- اجباری هم دخیل است یا خیر فعلاً معلوم نیست (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶). مطالعات بالینی غلظت متابولیت­های سروتونین مثلاً ۵-هیدروکسی ایندول استیک اسید را در مایع مغزی نخاعی و میل ترکیبی و تعداد مکان­های وابستگی پلاکتی ایمیپرامین حاوی تریتیوم (که به مکان­های جذب مجدد سروتونین وابستگی پیدا می­ کند) را ارزیابی کرده و یافته ­های متفاوتی از این معیارها در بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری گزارش کرده ­اند. مطالعات ‌به این نتیجه رسیده ­اند، بیمارانی که به کلومیپرامین پاسخ می­ دهند، قبل از درمان در مقایسه با بیمارانی که به آن پاسخ نداده­اند، سطوح بالای متابولیت سروتونین، ۵-هیدروکسی ایندول استیک اسید (HIA- 5) در CSF دارند (گلدر و همکاران، ۱۳۸۲).

۲-۵-۱-۲٫ مطالعات تصویرگیری از مغز

انواعی از مطالعات کارکردی تصویرگیری از مغز- مثلاً توموگرافی با نشر پوزیترون^[۷۰]– افزایش فعالیت (مثلاً متابولیسم و جریان خون) در لوب­های پیشانی، هسته­های قاعدهای (به خصوص هسته دم­دار)، و سینگولوم بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری پیدا کرده ­اند.

گفته می­ شود که درمان دارویی و رفتاری این نابهنجاری­ها را باز می­گرداند. داده ­های به دست آمده از مطالعات کارکردی تصویرگیری از مغز با داده ­های حاصل از مطالعات ساختاری تصویرگیری از مغز هماهنگ هستند. هم مطالعات توموگرافی کامپیوتری و هم تصویرسازی با رزونانس مغناطیسی^[۷۱] کاهش اندازه هسته­های دم­دار را در دو طرف در بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری پیدا کرده ­اند. هم مطالعات کارکردی و هم ساختاری تصویرگیری از مغز در عین حال با این مشاهدات که روش­های نورولوژیک روی سینگولوم، گاهی در درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری مؤثر است، هماهنگ ‌می‌باشد (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶).

۲-۵-۱-۳٫ ژنتیک

بر پایه­ تحقیقات زیستی که شامل مطالعات خانواده و دوقلوها است شواهد کافی برنقش عامل­های ژنتیکی در شکل­ گیری اختلال وسواسی- اجباری فراهم شده است (خانجانی، اسماعیلی انامق، غلام زاده، ۱۳۹۱).

داده ­های ژنتیک ‌در مورد اختلال وسواسی- اجباری با این فرضیه هماهنگ است که وراثت این اختلال یک جزء ژنتیک قابل ملاحظه دارد. ‌بنابرین‏، این داده ­ها هنوز تاثیر عوامل فرهنگی و رفتاری را در انتقال اختلال مشخص نکرده ­اند (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶). با این حال مطالعات نشان می­ دهند که این اختلال به طرز آشکاری خانوادگی است (هانا، هیمله، کورتیس و گیلسپای^[۷۲]، ۲۰۰۴).

اختلال وسواسی- اجباری در ۵ تا ۷ درصد والدین مبتلایان ‌به این اختلال مشاهده شده است (گلدر و همکاران، ۱۳۸۲). مطالعات تطابقی در دوقلوها برای اختلال وسواسی- اجباری به طور ثابت میزان تطابق بالاتر دو قلوهای یک تخمکی را در مقایسه با دو تخمکی نشان داده ­اند (راسموسن و تسنگ^[۷۳]، ۱۹۸۶). مطالعات خانوادگی بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری نشان داده است که ۳۵ درصد بستگان درجه اول بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری دچار این اختلال هستند (سادوک و سادوک، ۱۳۸۶).

۲-۵-۱-۴٫ سایر داده ­های زیست شناختی