متغیر ملاک در این تحقیق، ابعاد مشکلات رفتاری و متغیر پیشبین ابعاد سبک فرزندپروری والدین می‌باشد.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش همه والدین دانش آموزان با اختلالهای یادگیری بود که فرزندانشان در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ در مراکز ویژه اختلالهای یادگیری شهر شیراز به تحصیل اشتغال داشتند.
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
برای انتخاب نمونه های این پژوهش از روش نمونه گیری خوشهای چندمرحلهای استفاده شد و ۱۵۰ نفر از دانش آموزان با اختلالهای یادگیری از این طریق انتخاب شدند. بدین منظور دو منطقه از چهار منطقه آموزشی شهر شیراز به طور تصادفی انتخاب شد. سپس از هر یک از مناطق انتخاب شده یک مرکز به طور تصادفی انتخاب شد و همه والدین دانش آموزان آن مراکز به عنوان نمونه انتخاب شدند. جدول ۳-۱ بیانگر مختصات والدین دانش آموزان با اختلال یادگیری با توجه به جنسیت، تعداد و درصد می‌باشد.
جدول ۳-۱- جنسیت، تعداد و درصد دانش آموزان با اختلال یادگیری
جنسیت
تعداد
درصد
دختر
۶۰
۴۰%
پسر
۹۰
۶۰%
کل
۱۵۰
۱۰۰%
۳-۵- تعاریف عملیاتی متغیرها
۳-۵-۱- مشکلات رفتاری
مشکلات رفتاری از طریق مقیاس درجه بندی کانرز، گویت و اولریچ[۱۰۰] فرم کوتاه ویژه والدین(۱۹۸۷؛ به نقل از شهائیان، ۱۳۸۵) سنجیده شد. ابعاد این پرسشنامه شامل مشکلات سلوک[۱۰۱]، مشکلات روانتنی[۱۰۲]، اضطرابخجالتی[۱۰۳] و مشکلات اجتماعی می‌باشد.
۳-۵-۲- سبکهای فرزندپروری
سبکهای فرزندپروری از طریق پرسشنامه سبکهای فرزندپروری رابینسون، ماندلکو، السن و هارت[۱۰۴] (۱۹۹۵؛ به نقل از حسینی و همکاران، ۱۳۸۷) سنجیده شد. ابعاد این پرسشنامه شامل سبک فرزندپروری اقتداری، استبدادی و سهلگیرانه می‌باشد.
۳-۵-۳- دانش آموزان با اختلالهای یادگیری
دانش آموزان با اختلالهای یادگیری، دانشآموزانی هستند که با عنوان دانش آموزان با اختلال یادگیری در مراکز اختلالهای یادگیری سازمان آموزش استثنایی شیراز در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ مشغول به تحصیل میباشند.
۳-۶-ابزارهای پژوهش
در این پژوهش، جهت اندازه گیری متغیرهای مورد نظر از ابزارهای زیر استفاده گردید:
پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین
پرسشنامه سبکهای فرزندپروری رابینسون، ماندلکو، السن و هارت
۳-۶-۱- پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین
کیت کانرز در سال ۱۹۶۰ شروع به ساخت مقیاسهای چندگانه کانرز کرد. در سال ۱۹۷۳ مقیاس ۹۳ گویهای ویژه والدین را معرفی کرد که در آن اختلالهای کودکان به ۲۵ حیطه تقسیم میشد. در تحلیل عوامل، ۷ عامل مورد تأیید قرار گرفت. در سال ۱۹۷۸ گویت، کانرز، و اولریچ فرم کوتاه این مقیاس با ۴۸ گویه را ساختند. این مقیاس توسط والدین تکمیل می شود. نمرهگذاری بر اساس مقیاس لایکرت ۴ گزینهای(تقریباً هرگز=۰، گاهی=۱، اغلب اوقات=۲، تقریباً همیشه=۳) می‌باشد. حداقل نمره در این آزمون ۰ و حداکثر نمره ۱۴۴ می‌باشد. زیر مقیاسهای فرم کوتاه ویژه والدین شامل مشکلات سلوک، مشکلات یادگیری، مشکلات روانتنی، بیش‌فعالی‌تکانشگری و اضطرابخجالتی است. اما در هنجاریابی و تحلیل عوامل که سال ۱۳۸۵ در ایران توسط شهائیان، شهیم، بشاش و یوسفی(۱۳۸۶) انجام شد به عوامل زیر تقسیم شد:
-
- مشکلات سلوک: این زیر مقیاس از ۱۷ گویه تشکیل شده است. نمونه ای از این سؤالها شامل: ” کودک اشتباهاتش را انکار می کند یا سایرین را مقصر قلمداد می کند.”
-
- مشکلات روانتنی: این زیر مقیاس از ۹ گویه تشکیل شده است. نمونه ای از این سؤالها شامل: “کودک مشکلات غذا خوردن دارد(اشتهایش کم است، بین لقمههایش بلند می شود).”
-
- اضطرابخجالتی: این زیر مقیاس از ۶ گویه تشکیل شده است. نمونه ای از این سؤالها شامل: ” کودک زودرنج است و سریع جوش می‌آورد”.
- مشکلات اجتماعی: این زیر مقیاس از ۱۰ گویه تشکیل شده است. نمونه ای از این سؤالها شامل: ” کودک مشکل دوستیابی یا نگهداشتن دوست دارد.”
جدول ۳-۲- زیر مقیاسهای پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین
زیر مقیاس
تعداد گویه ها
شماره گویه ها
مشکلات سلوک
۱۷
۲۷-۲۰-۲۳-۱۴-۲-۳۵-۱۹-۱۱-۱۳-۳۴-۱۵-۲۹-۳۶-۳۸-۲۵-۲۸-۴۶
مشکلات روانتنی
۹
۴۱-۴۴-۲۴-۴۳-۴۲-۱۳-۹-۴۰-۴۸
اضطرابخجالتی
۶
۲۶-۸-۲۱-۷-۱۶-۳۳
مشکلات اجتماعی
۱۰
۱۰-۱۸-۴۷-۳۱-۳۷-۳۰-۱۷-۳۹-۳-۳۸
۳-۶-۱-۱- روایی و پایایی پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین
روایی و پایایی پرسشنامه مشکلات رفتاری کانرز فرم کوتاه ویژه والدین در کشورهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت. گویت، کانرز و اولریچ(۱۹۸۷؛ به نقل از شهائیان، ۱۳۸۵) همبستگی درونی را بین ۴۱/۰ تا ۵۷/۰ گزارش کرده اند. الحسن الاواد و سونگا بارک(۲۰۰۲؛ به نقل از شهیم و همکاران، ۱۳۸۶) در سودان پایایی بازآزمایی را معادل ۸۳/۰ و همسانی درونی بین زیر مقیاسهای مختلف را از ۵۲/۰(زیر مقیاس اضطراب) تا ۸۰/۰(بیشفعالی) گزارش کرده اند. در بنگال ضریب همسانی درونی مقیاس از ۶۰/۰(مقیاس روانتنی) تا ۷۵/۰(مقیاس بیشفعالی) گزارش شده است. داده های بازآزمایی از ۸۴/۰(مشکلات یادگیری) تا ۹۷/۰(بیشفعالی) متغیر می‌باشد. در بمبئی ضریب آلفای کرونباخ بین ۶۰/۰(مشکلات روانتنی) تا ۷۵/۰(بیشفعالی) و پایایی بازآزمایی بعد از دو هفته را از ۸۴/۰(اختلال سلوک) تا ۹۷/۰(بیشفعالی) ذکر کرده‌اند(روزنبرگ و جانی، ۱۹۹۵؛ پال، چادهاری، دس و سینگوپتا، ۱۹۹۹؛ به نقل از شهیم و همکاران، ۱۳۸۶).
برای تعیین روایی پرسشنامه مذکور در ایران شهیم و همکاران(۱۳۸۶) از تحلیل عامل با مؤلفه های اصلی و به دنبال آن چرخش واریماکس و ابلیمین برای شناسایی سادهترین ساختار عاملی استفاده کردند که نتایج مشابهی را در بر داشت. نهایتاًً چهار عامل به دست آمد. عامل اول مشکلات سلوک نام گرفت که ۶۸/۱۳ درصد واریانس را به خود اختصاص داده و دارای ارزش ویژه ۵۶/۶ می‌باشد. وزن عاملی گویه های این عامل از ۴۰/۰ تا ۷۰/۰ متغیر می‌باشد. عامل دوم که ۵۲/۷ درصد واریانس را به خود اختصاص داده و دارای ارزش ویژه ۶۱/۳ می‌باشد، مشکلات اجتماعی نام گرفت. وزن عاملی گویه های این عامل، بین ۴۰/۰ تا ۶۰/۰ بود. عامل سوم با عنوان مشکلات روانتنی شناخته شد. این عامل، دارای ۹۴/۶ درصد واریانس و با ارزش ویژهی ۳۳/۳ می‌باشد و وزن عاملی گویه های آن بین ۴۱/۰ تا ۵۵/۰ است. نهایتاًً عامل چهارم اضطرابخجالتی نام گرفت. این عامل ۸۹/۶ درصد واریانس و ارزش ویژه ۳۱/۳ را به خود اختصاص داده و بار عاملی گویه های آن بین ۴۰/۰ تا ۶۰/۰ می‌باشد.
جهت بررسی روایی مقیاس به شیوه دیگر ضرایب همبستگی بین عوامل تشکیلدهنده زیر مقیاسها و نمرات کل در دو گروه سنی مورد محاسبه قرار گرفت. ضرایب همبستگی بین زیر مقیاسها و نمره کل بین ۷۶/۰(زیر مقیاس اضطرابخجالتی) تا ۹۰/۰(زیر مقیاس سلوک) متغیر است و کلیه ضرایب در سطح ۰۰۰۱/۰ معنادار است.
