امروزه اطلاعات به عنوان ساختار اصلی جامعه و دولت ها محسوب می شود و تمام تلاش دولت ها در جهت سلطه برمنابع و محتوای اطلاعاتی کشورشان می‌باشد. از عوامل مهم ایجاد جامعه اطلاعاتی، رشد شبکه های ارتباطی می‌باشد که سبب تسهیل ارتباطات شده است. از جمله شبکه های اطلاع رسانی اینترنت می‌باشد که به وسیله اتصال رایانه ها سبب به وجود آمدن فضای مجازی گردیده است. این فضا دارای محدودیت ها و مزیت هایی می‌باشد که عبارتنداز :
آزادی بیان، آزادی اطلاعات، حق بهره مندی از حریم خصوصی. در این فضا هیچ گونه محدودیتی برای استفاده کاربران وجود ندارد. از جمله این موارد می توان به راه اندازی سایت، وبلاگ های مختلف توسط اشخاص اشاره داشت. علاوه بر این گونه مزیت ها، از این فضا می توان به عنوان وسیله ای برای انجام مقاصدسوء و ارتکاب جرایم مختلف استفاده کرد که می‌تواند آسیب های جبران نا پذیری بر ساختار جامعه وارد سازد و امنیت یک کشور را تهدید کند( داوودی: پیشین، ۳۰).
رایانه یگانه اختراع بشر است که به تنهایی پیشرفت کلیه علوم وابسته را مدیون خود قرار داده به نحوی که تمامی اختراعات و ابداعات در امور صنعتی، اداری، علمی، نظامی وغیره با تکیه بر همین اختراع یگانه انجام شده است و رابطه ای مستقیم از لحاظ سرعت پیشرفت بین علم رایانه و سایر اختراعات وجود دارد. بدین ترتیب که هر چه رایانه پیشرفت می‌کند، علومی که آن را به خدمت گرفته اند نیز پیشرفت می‌کنند و هر چه این علوم پیش می‌روند رایانه ها نیز پیش خواهد رفت(بشیری و پور رحیم: ۱۳۹۰، ۱۵).
منظور از مزیت ها امکانات متنوعی است که این فضا در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا به مقاصدشان برسند و منظور از محدودیت ها تهدیداتی است که این فضا به دنبال خواهد داشت. براین اساس، در این قسمت مزیت ها و محدودیت های فضای مجازی در سه قسمت به صورت جداگانه بررسی خواهد شد.
۲-۳-۱-در حوزه آزادی بیان
در عصر اطلاعات، فضای مجازی با ویژگی های منحصر به فردخود توانسته است تحولات شگرفی را در عرصه اطلاع رسانی به وجود آورد که از جمله مزیت های این فضا به موارد ذیل می توان اشاره داشت. از مزایای شبکه های رایانه ای می توان به وسیع بودن و گستردگی جهانی آن ها اشاره داشت. این شبکه سبب ارتباط در سطح بین‌المللی خواهد شد در حالی که دیگر رسانه ها در سطح ملی استفاده خواهد شد. شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای امکان ارتباط دوسویه بین مخاطبان را فراهم می کند در حالی که رسانه های ارتباط جمعی ماهیتی یک سویه دارند و مخاطبان آن ها نمی توانند به نظر خواهی بپردازند، در صورتی که شبکه های رایانه ای با کارکردهای متنوع خود، امکان برقراری انواع ارتباط را میان کاربران ایجادکرده است. وهمین امر سبب شده است جرایم در این فضا به آسانی به وقوع بپیوندد و مجرمین را نیز به آسانی نمی توان شناسایی و دستگیر کرد.از جمله مواردی که سبب سامان دهی کردن و محدودیت این فضا می شود به فیلترها و تدابیر صدور مجوز که در زمره تدابیر محدود کننده دسترسی افراد به محتوا و برنامه های رایانه ای قرار می گیرند. فیلترها از مهم ترین تدابیر پیشگیرانه از جرم های سایبری هستند که تقریباً از همان ابتدا برای جلوگیری از وقوع تعرض های رایانه ای به کار می رفتند. در تدابیر صدور مجوز، از ورود اشخاص ناشناس یا فاقد اعتبار جلوگیری می شود نمونه ساده آن به کار گیری گذرواژه است. به این ترتیب فقط اشخاصی که پس از طی مرحله شناسایی و کسب اعتبار لازم، گذر واژه دریافت کنند حق بهره برداری از یک سیستم یا سایت را خواهند داشت. صدور مجوز یکی از مناسب ترین راه های سامان دهی بهره برداری از فضای سایبر به منظور ابراز آزادانه عقاید است(جلالی فراهانی: پیشین، ۷۲).
۲-۳-۲- در حوزه آزادی اطلاعات
اطلاعات، یافته ها و دیدگاه های شهروندان نسبت به امور کشورشان است که با هدف آگاهی بیش تر مردم و از آن مهم تر مسؤلان نسبت به آنچه در کشور می گذرد، بازتاب می‌یابد. ولی در آزادی اطلاعات، دولت موظف است که اطلاعات مربوط به امور حاکمیتی و تصدی گری خود را جز در موارد کاملاً مشخص و محدود در اختیار شهروندان قرار دهد تا آنان مشارکت آگاهانه تری در اداره حکومت داشته باشند. فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی با سرعت شگفت انگیزی در حال پیشرفت است و این نظر، به گونه ای گسترده پذیرفته شده است. هرچند که، پیشرفت فناوری های عصر اطلاعات موضوع بسیارمهمی است، اما در رابطه با گسترش این فناوری ها سه نکته قابل ذکر است :
۱٫ گسترش این فناوری ها سریع است.
۲٫ گسترش این فناوری هاجهانی است.
۳٫ گسترش این فناوری ها نابرابر بوده، یعنی در بین جوامع، صنایع و سازمان ها متفاوت است(دیویدس ودانیل: ۱۳۸۵، ۳۸).
محدودیت های فضای سایبر به ماهیت خود این فضا مربوط می شود که عبارت از :
خطر پذیری داده های الکترونیکی و ضعف زیر ساخت های فناوری اطلاعات است. دولت ها باید تجهزات و امکانات فنی الکترونیکی را در جهت دستیابی به فناوری اطلاعات فراهم سازند. برای تحقق این هدف دولت موظف است تجهیزات فنی مورد نیاز را در همه اداره ها و مراجع مسؤل در سراسر جامعه تأمین کند تا از این لحاظ کارگزاران دولتی و مردم کمبود نداشته باشند و زمینه‌های لازم جهت کسب مهارت بهره برداری از این ابزارها را فراهم آورد. در فضای مجازی با وجود انواع ابزارهای امنیتی اجرا شدنی در سطوح زیر بنائی و نقاط پایانی، بازهم تعرض های رایانه ای که به مختل شدن کارکرد سیستم ها و از میان رفتن داده های رایانه‌ای می انجامند، روبه فزونی اند( داوودی: پیشین، ۳۱-۳۳).
۲-۳-۳- در حوزه حریم شخصی
هرچند مفهوم حریم خصوصی ساده به نظر می‌رسد ولی یکی از پیچیده ترین مصادیق حقوق بشر محسوب می شود. فضای مجازی سبب گسترش ارتباطات خصوصی در حوزه های متنوع شده است، بخشی از اطلاعات شخصی به شکل دیجیتال در بانک های گسترده داده ذخیره شده است. در حریم خصوصی باید اصل تدابیر امنیتی اجرا شود. داده های شخصی بایستی با اقدامات امنیتی قابل قبول و منطقی در برابر خطراتی همچون از دست دادن یا دستیابی غیر مجاز، تخریب، استفاده، تغییر یا افشای اطلاعات حمایت شود. این اصل کنترل کننده داده ها را ملزم می‌کند تا تضمین نماید که ابزار امنیتی قابل قبولی برای حمایت از حریم خصوصی داده های شخصی به کاربرده شده اند. این ابزارها می‌توانند فیزیکی یا سازمانی یا اطلاعاتی باشد(حسنی: ۱۳۸۵، ۸۵).
