۲-۲-۲- عدم تخمین میزان دقیق جرایم ارتکابی

با افزایش به کارگیری کامپیوتر در تمامی عرصه‌های زندگی و همچنین سهولت استفاده از آن و گسترش شبکه جهانی (اینترنت) امروزه جرائم کامپیوتری می‌تواند به وسیله هر کسی در هر نقطه‌ای از دنیا به وقوع بپیوندد و با آنکه تحقیقات به عمل آمده نشان از روند رو به رشد جرائم کامپیوتری دارند ولیکن تعداد آمار موجود نمی‌تواند ما را به نتیجه گیری مطلوب رهنمون سازد چه بسا این آمار منعکس کننده تعداد جرائم مکشوفه‌اند و نه تعداد جرائم واقعی.

از خصوصیات و ویژگی‌های جرائم رایانه‌ای وجود رقم سیاه بسیار بالا می‌باشد. انجمن بین‌المللی حقوق جزاء (AIDP) در گردهمایی خود درباره جرائم کامپیوتری و دیگر جرائم علیه تکنولوژی اطلاعاتی در سال ۱۹۹۲ در وستبورگ آلمان، گزارشی درباره جرائم کامپیوتری بر پایه گزارش‌های دریافتی از کشورهای عضو ارائه نمود که مطابق آن تخمین زده می‌شود تنها ۵ درصد جرائم کامپیوتری به مقامات مجری قانون گزارش شده‌اند.^[۴۳]

ملموس نبودن جرائم کامپیوتری مبتنی بر چند عامل می‌باشد. اول آنکه تکنولوژی پیشرفته یعنی ظرفیت حافظه فشرده کامپیوتر و سرعت بالای عملیات موجب کشف دشوار جرائم کامپیوتری است. دوم آنکه به دلیل عدم وجود سابقه و شناخت در خصوص جرائم کامپیوتری بزهدیدگان و مأمورین اجرای قانون پس از مدتی متوجه وقوع جرم می‌شوند و دسته آخر آنکه بسیاری از بزهدیدگان توان تشخیص، پیشگیری و مقابله با حوادث مربوط به اینگونه جرائم را ندارند. از طرف دیگر مرتکبین زبده، غالباً از خود مدرکی به جای نمی گذارند. اطلاعات قابل نسخه برداری است بدون آنکه از محل خود برداشته شود و سوابق عمل هم قابل پاک شدن هستند. بخش جرائم کامپیوتری سازمان اطلاعات امنیت آمریکا (F.B.I) تخمین زده که بین ۸۵ تا ۹۵ درصد جرائم کامپیوتری حتی کشف هم نمی شوند.

دلیل دیگر وجود رقم سیاه، عدم تمایل بزهدیدگان برای اعلام وقوع جرائم کامپیوتری پس از کشف می‌باشد. در بخش تجارت این عدم تمایل به دو امر مربوط می‌شود. برخی از بزه دیدگان ممکن است به دلیل هراس از تبلیغات سوء، رسوایی و یا از دست دادن حسن شهرت خود تمایلی به فاش ساختن اطلاعات نداشته باشند. دیگر بزه دیدگان نیز از سلب اعتماد سرمایه گذاران و یا عامه مردم و پیامدهای اقتصادی ناشی از آن واهمه دارند. لذا برای مبارزه و پیشگیری از جرائم رایانه‌ای همکاری بزهدیده بسیار مهم و حائز اهمیت است.

۲-۲-۳- حجم و وسعت ضرر و خسارات وارده

به وسیله تکنولوژی کامپیوتر، مرتکبین با کمترین سرمایه و هزینه (یک کامپیوتر شخصی) می‌توانند با ورود به شبکه اطلاعاتی و نفوذ در آن خسارت هنگفتی وارد نمایند، سهولت ارتکاب با حجم زیاد موضوعات مطروحه، سرعت عملکرد کامپیوتر، عدم نیاز به تخصص خاص یا بالا، عدم نیاز حضور فیزیکی مرتکب در محل و … همگی موجب گردیده تا حجم صدمات و خسارات وارده افزون گشته و گاه به چندین هزار برابر جرائم معمولی برسد.^[۴۴]

وسعت خسارات وارده ناشی از یک نفوذ غیرقانونی یا گسترش ویروس در اینترنت می‌تواند در کسر ثانیه صدها هزار استفاده کننده در سراسر جهان را متحمل خسارت نماید.

عواقب جرائم کامپیوتری علاوه بر خسارات اقتصادی سنگین می‌تواند تهدیدی جدی برای امنیت بشر باشد. وابستگی امور حساس کشورها در زمینه‌های پزشکی، مخابراتی، ‌هواپیمایی، امور امنیتی و نظامی و … به عملکرد کامپیوترها باعث می‌شود تا کوچک‌ترین اختلال و خدشه در کار این سیستم‌ها، عواقب وخیم و جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

مطالعات آماری بیانگر جایگاه مهم جرائم کامپیوتری در میان تمامی خاطرات وابسته به کامپیوتر می‌باشد. به موجب ارقام منتشره از سوی باشگاه فرانسوی امنیت کامپیوتر در سال ۱۹۹۱، ۴/۱۰ میلیارد فرانک خسارت کامپیوتری در شرکت‌ها و مؤسسات فرانسوی دیده می‌شود که بیش از نیمی از آن ناشی از اعمال مجرمانه می‌باشد. انجمن بانکداری انگلیس طی تخمینی میزان تقلب و دزدی کامپیوتری را معادل سالانه ۸ میلیارد دلار یا روزانه ۴/۲۲ میلیون دلار اعلام نموده است.^[۴۵] به عنوان یک نمونه کوچک از جرائم کامپیوتری که منجر به خسارات فراوانی گردیده می‌توان به ویروس ملیسا در سال ۱۹۹۹ میلادی اشاره نمود. این ویروس با ایجاد اختلال در سیستم‌های پست الکترونیکی (E-Mail) در سراسر جهان موجب بروز میلیون‌ها دلار خسارت گردیده. خالق این ویروس ادعا نمود که ویروس را روی کامپیوتر شخصی خود تولید کرده بود و برای ورود به سایت AOL ^[۴۶] فقط از یک نام و رمز عبور به سرقت رفته استفاده ‌کرده‌است.^[۴۷]

۲-۲-۴- خصوصیت فراملی و بین‌المللی جرایم سایبری

به دلیل فراملی بودن ماهیت جرائم کامپیوتری اینگونه جرائم را من بعد بایستی جرائم بدون مرز نامید. جرائم کامپیوتری به دلیل ماهیت و تکنولوژی خاص، اختصاص به محیط فیزیکی معین و محدودی ندارد و به راحتی در مقیاس بین‌المللی قابل تحقق می‌باشد. مسافت، زمان و مکان مانعی برای آن به حساب نمی آید. حضور فیزیکی شخص در محل وقوع حادثه معنایی ندارد. با کمک کامپیوتر و از طریق اینترنتسرقت از یک بانک یا دستیابی به اطلاعات محرمانه نظامی در ظرف چند ثانیه امری بعید و دور از دسترس نمی باشد.

از طریق دسترسی به سیستم کامپیوتری در کشور A، پردازش در کشور B و نتایج حاصله در کشور C یا کل کشورهای جهان این امکان را به کاربران غیر مجاز اینترنت می‌دهد که به راحتی به بانک‌های اطلاعاتی مستقر در قاره‌ای دیگر دسترسی یابند. نمونه بارز در زمینه فراملی بودن جرائم کامپیوتری، ویروسها و کرمها هستند که می‌توانند با سرعتی بسیار زیاد گسترش یافته و برنامه های کل شبکه بین‌المللی مرتبط را مبتلا ساخته و اثرات مخرب خود را بجا بگذارد.