لازم به تذکر است که داوران در رسیدگی به موضوع اختلاف و صدور رأی استقلال کامل دارند، ولی موظف هستند که مقررات دادرسی دیوان را رعایت کنند و دیوان از این لحاظ بر جریان داوری نظارت دارد. دیوان داوری اتاق بازرگانی بین ­المللی در سال ۱۹۲۳ میلادی به وجود آمد و هر سال شمار قابل توجهی از اختلافات بازرگانی بین ­المللی را مورد بررسی قرار می­دهد.

گفتار چهارم : بررسی جریان داوری از درخواست داوری تا اجرای رأی‌ داوری در اتاق^[۸۷]

الف- مرحله اول:

از درخواست داوری تا امضای قرارنامه داوری

1. تسلیم درخواست داوری و پاسخ آن

نقطه​ آغاز داوری در اتاق بازرگانی بین​المللی، تسلیم «درخواست داوری» است که باید به دبیرخانه اتاق در پاریس داده شود یا از طریق کمیته ملی یکی از کشورها (اغلب کشور متبوع خواهان) به دبیرخانه فرستاده شود. معمولاً متقاضی داوری که «درخواست داوری» می​دهد، خواهان است اما هیچ مانعی ندارد که طرفین متفقاً درخواست داوری خود را به دبیرخانه تسلیم نمایند و داوران خود را معرفی و حتی موضوعات تحت اختلاف را مشترکاً تعریف و تعیین کنند و بخواهند که مرجع داوری فوراً وارد رسیدگی شود و رأی دهد.^[۸۸]

پس از وصول «درخواست داوری»، دبیرخانه آن را تحت شماره​ای ثبت می​کند و به یکی از مشاورین حقوقی دبیرخانه ارجاع می​کند و سپس دریافت درخواست را همراه با نام و مشخصات مشاوری که برای پرونده انتخاب شده و متصدی آن است، به هر دو طرف اعلام می​نماید. از این به بعد، کلیه مکاتبات و ارتباطات طرفین و داوران با دبیرخانه و دیوان داوری اتاق از طریق همین مشاور حقوقی انجام می​شود. به​هر حال، تاریخ وصول «درخواست داوری» به دبیرخانه، تاریخ شروع داوری است.

مطابق ماده ۴ (۳) قواعد داوری اتاق، خواهان باید در «درخواست داوری» خود نکات زیر را متذکر شود و توضیح دهد:

• • مشخصات طرفین (اصحاب دعوی) و آدرس آن ها.

• • شرح مختصری از نوع و ماهیت ادعاها و اوضاع و احوالی که منجر به بروز اختلاف و ادعا شده.

• • شرح خواسته مورد تقاضا که حتی​المقدور باید با ذکر مبلغ خواسته باشد.

• • ذکر قرارداد اصلی که منشأ اختلاف است، به​ویژه ذکر موافقت​نامه داوری برای مراجعه به داوری اتاق.

• • اظهارنظر درباره تعداد داوران، و نحوه انتخاب ایشان مطابق قواعد اتاق، به​ویژه معرفی داور توسط خواهان.

• اظهارنظر درباره محل داوری، زبان داوری، و نیز قانون حاکم.

دبیرخانه، قبل از ارسال درخواست داوری برای خوانده دعوی، مطابق جدول هزینه​ها مبلغی را به​صورت موقت برای هزینه​هایی که علی​القاعده برای این مرحله مقدماتی تا زمان تنظیم و امضای قرارنامه داوری لازم است، تعیین می​کند و به خواهان ابلاغ می​کند و مهلتی نیز معلوم می​نماید که آن را بپردازد. مطابق ماده ۵ (۴) قواعد، در صورتی که خواهان این پیش​پرداخت موقتی را نپردازد، پرونده در همین​جا بسته می​شود. معذالک خواهان می​توان مجدداً آن را طی دعوای جدیدی مطرح نماید. به​هر حال، پس از دریافت پیش​پرداخت هزینه​ها، دبیرخانه درخواست داوری را برای خوانده می​فرستد و خوانده ۳۰ روز مهلت دارد که به​ان پاسخ بدهد و در صورتی که ادعای متقابل دارد می​تواند ضمن همین جوابیه مطرح نماید (ماده ۵ (۵) قواعد). بعد از وصول جوابیه خوانده، دبیرخانه آن را برای خواهان می​فرستند، و اگر حاوی دعوای متقابل باشد خواهان نیز ۳۰ روز مهلت دارد که پاسخ ادعای متقابل را بدهد.

مطابق ماده ۵ (۱) قواعد، پاسخ خوانده به درخواست داوری باید از جمله، شامل نکات زیر باشد:

• • نام و مشخصات و آدرس کامل او (خوانده)

• • اعلام نظر درباره ماهیت اختلاف و اوضاع و احوالی که منجر به بروز اختلاف و ادعا شده

• • پاسخ به خواسته مورد تقاضا خواهان.

• • اعلام نظر درباره تعداد داوران و انتخاب ایشان در پرتو پیشنهادی که خواهان داده و نیز معرفی داور مورد نظر.

• اعلام نظر درباره محل داوری، زبان داوری و نیز قانون حاکم.

چنانچه خوانده بخواهد دعوای تقابل مطرح نماید، ادعای متقابل نیز باید حاوی موارد زیر باشد:

• • توضیح ماهیت اختلاف و نیز اوضاع و احوالی که منجر به بروز ادعای متقابل شده است.

• ذکر خواسته متقابل مورد تقاضا، و حتی​المقدور تعیین مبلغ آن.

اگر خوانده ظرف مهلت ۳۰ روزه پاسخی ندهد، مانع از ادامه جریان داوری نیست (ماده ۶ (۱) قواعد). معذالک خوانده می​تواند برای پاسخ به درخواست داوری، تقاضای تمدید مهلت بنماید، مشروط بر این​که در همین مقطع درباره تعداد داوران و انتخاب ایشان اظهار نظر کرده باشد و به​ویژه داور خود را نیز معرفی نماید (ماده ۵ (۲) قواعد). این تدبیر برای آن است که مرجع داوری هرچه زودتر تشکیل شود و خوانده نتواند به بهانه تمدید مهلت پاسخ یا عدم معرفی داور خود، از تشکیل هیئت داوری جلوگیری نماید یا آن را به تأخیر اندازد.

لازم به یادآوری است که «درخواست داوری» و نیز «پاسخ» آن و حتی دعوای متقابل که در این مرحله مقدماتی داده می​شود، دادخواست و دفاع به معنای مصطلح نیست، و همان‌ طور که در بالا دیدیم، محتویات آن ها عبارت است از اطلاعات اولیه و مقدماتی که برای ساماندهی جریان داوری و شروع رسیدگی لازم است. به​همین لحاظ است که در بین نکاتی که باید در درخواست داوری و پاسخ آن ذکر شود بجای طرح دعوی یا تبادل لوایح یا دفاع مثلاً گفته شده «اعلام نظر درباره ماهیت و نوع اختلاف و زمینه بروز آن»، یا ‌در مورد خواسته گفته شده «ذکر خواسته و در صورت امکان مبلغ آن»، زیرا در این مرحله مقدماتی چه​بسا هنوز ارزیابی خواسته و تعیین مبلغ دقیق آن ممکن نباشد. روش صحیح نیز همین است که در قواعد داوری اتاق آمده است، زیرا طرح مسائل ماهوی و تبادل لوایح و ارائه اسناد و مدارک باید نزد خود مرجع داوری که وظیفه رسیدگی و حل و فصل دعوی را دارد، انجام شود و ربطی به دبیرخانه دیوان که یک مرجع اداری است و تسهیلات و خدماتی را برای راه انداختن داوری ارائه می​کند، ندارد. به​هر حال، معمولاً پس از این​که جریان داوری وارد مرحله دوم شد، با دستور مرجع داوری، خواهان «دادخواست تفصیلی» می​دهد، خوانده دفاع ماهوی می​کند و هر دو طرف تبادل لوایح می​کنند و مطالب و دفاعیات اصلی خود را مطرح می​کنند.

۲) وجود موافقت​نامه داوری