۲-۸-۲- انواع دانش از نظر جورنا

رنه جورنا در مقاله با عنوان «انواع دانش و اشکال مختلف سازمانی» سه نوع دانش را نام می­برد:

1. 1. دانش ضمنی (نهان): که قابل مشاهده نبوده و در تجارب، فرهنگ و ارزش‌های یک فرد یا سازمان نهفته است.

1. 1. دانش صریح: آشکار و کدگذاری شده­است.

1. دانش نظری یا تئوریکی: دانشی است که از تخصص­های عمیق افراد سرچشمه ‌می‌گیرد. ویژگی­های این نوع دانش، بیشتر شبیه دانش ضمنی است.

جورنا سپس به بیان کاربرد این سه نوع دانش پرداخته­است. جدول زیر کاربرد این دانش­ها را در ساختارهای پنج‌گانه مینتزبرگ نشان می­دهد (امیرخانی، ۱۳۸۳).

جدول۲- ۳ کاربرد انواع مختلف دانش در ساختارهای پنج گانه مینتزبرگ

نوع دانش

نوع ساختار

نظری

صریح(آشکار)

ضمنی (نهان)

ساختار ساده

کم

کم

زیاد

بوروکراسی ماشینی

کم

زیاد

کم

ساختار بخشی

کم

زیاد

نسبتاً­ زیاد

بوروکراسی حرفه‌ای

زیاد

زیاد

نسبتاً­ زیاد

ادهوکراسی

کم

زیاد

زیاد

۲-۸-۳- انواع دانش از نظر ماشلوپ

زاک^[۱۷] از پنج نوع دانش نام­برده­است (جعفری مقدم، ۱۳۸۲).:

1. 1. دانش عملی^[۱۸]: که در کارها، اقدامات و تصمیم ­گیری­های انسان مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. دانش سیاسی، دانش حرفه­ای، دانش مربوط به کسب و کار و دانش­های تجربی دیگر از این نوع هستند.

1. 1. دانش عقلانی^[۱۹]: که ارضا­کننده کنجکاوی­های عقلانی و منطقی است. این دانش، به عنوان بخشی از دانش‌های انسان­گرایانه^[۲۰] قلمداد می­ شود.

1. 1. دانش تفریحی^[۲۱]: که در مقابل دانش عقلانی مطرح می­ شود. این نوع دانش ارضا­کننده کنجکاوی­های عقلانی انسان نیست. بلکه به خاطر جنبه تفریحی­داشتن و احساسی­بودن، مطلوب ‌می‌باشد. و شامل شایعات، اخبار حوادث و اتفاقات، داستانها، جک، بازی‌ها و نظایر این ها می­ شود.

1. 1. دانش روحانی (مقدس)^[۲۲]: که در ارتباط با دانش مذهبی انسان است و باعث رهایی انسان از گناه می شود.

1. دانش ناخواسته^[۲۳]: دانشی است که خارج از علایق انسان است و بی­هدف نگهداری می­ شود. (Zack et al, 2009).

۲-۸-۴- طبقه بندی بلاکلر از دانش

بات^[۲۴] (۱۹۹۵) هم در یک طبقه ­بندی از دانش، انواع زیر را شناسایی کرده­است (Bhatt, 2002):

دانش ضمنی (نهان)، که این نوع دانش به سه دسته تقسیم می­ شود:

• 1. 1. دانش فرهنگی: به فرایند دستیابی به ادراکات مشترک اشاره می­ کند. فرآیندهایی نظیر جامعه پذیری و فرهنگ­پذیری.
  1. 1. دانش ذهنی: دانشی است که به مهارت‌های مفهومی و توانایی‌های شناختی وابسته است و یک دانش انتزاعی است که در ذهن فرد نهفته است.
  1. دانش منسجم: دانشی است که وابسته به عمل و اقدام افراد است. این نوع دانش به حضور فیزیکی افراد و معاملات رو­در­رو متکی است.

1. دانش صریح (آشکار): در این طبقه دو نوع دانش قرار می­ گیرند:

   1. 1. دانش نظام­مند: دانشی نظام­مند است و می ­تواند به گونه ­ای نظام­مند در روابط تکنولوژی، نقش­ها و رویه ­های رسمی مورد تحلیل قرار بگیرد. همچنین این نوع دانش اشاره به دانش­های جمعی و مشترک بین انسان‌ها دارد.
   1. دانش منظم: که در قالب علائم و نشانه­هاست و می ­تواند به صورت کتاب و یا اطلاعاتی که به صورت الکترونیکی رد­و­بدل می­ شود، یافت شود.

۲-۸-۵- طبقه ­بندی لیدنر و علوی از دانش

علوی^[۲۵] (Alavi, 2000:115) در طبقه بندی انواع دانش به چهار نوع دانش اشاره کرده ­اند:

1. 1. دانش ضمنی(نهفته) که در زمینه اقدامات و تجارب افراد دارد و تشکیل­دهنده مدل‌های ذهنی افراد است.

1. 1. دانش صریح (آشکار) که در مقایسه با دانش ضمنی عمومیت بیشتری داشته و به راحتی قابل انتقال است.

1. 1. دانش فردی که در وجود فرد نهفته است و ریشه در اقدامات فردی او دارد.

1. دانش گروهی دانشی است که در سیستم­های اجتماعی و فرهنگی یک سازمان نهفته است (Alavi, 2000:115).

۲-۹- عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی مدیریت دانش

در این بخش گستره وسیعی از عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی مدیریت دانش ذکر می‌شود. این عوامل از دیدگاه مدیریت دانش عبارت است از اقدامات و فعالیت‌هایی که در پیاده‌سازی مدیریت دانش حیاتی هستند و تحقق هدف در گرو آن‌ ها می‌باشد. عوامل کلیدی موفقیت آن‌هایی هستند که یا درونی بوده و توسط سازمان‌ها قابل کنترل است و یا بیرونی بوده و کنترل کمی بر آن‌ ها صورت می‌گیرد. بر مبنای تجارب سازمان‌های پیشرو در خصوص پیاده‌سازی مدیریت دانش، عوامل کلیدی موفقیت مورد بررسی قرار می‌گیرد (Pfister et al, 2012).

درخصوص شناسایی عوامل کلیدی موفقیت پژوهش های بسیاری انجام شده است. معمولا اولین گام جهت اجرای یک سیستم، شناخت عوامل کلیدی موفقیت آن سیستم می‏ باشد. در طراحی و اجرای مدیریت دانش در سازمان‏ها نیز عواملی وجود دارند که نقش مهم و حیاتی‏تری را نسبت به سایر عوامل ایفا می ‏کند. عوامل کلیدی موفقیت در سازمان‏ها کمک می ‏کند تا با تمرکز قوا حول محورهای اصلی، روند اجرای سیستم مورد نظر تسهیل و تسریع گردیده و از اتلاف منابع جلوگیری شود. روکارت^[۲۶] (۱۹۷۹) عوامل کلیدی موفقیت را شامل تعداد محدودی از حوزه ها می‏داند که نتایج رضایت بخش آن‏ها، عملکرد رقابتی موفقیت ‏آمیز را برای فرد، واحد، گروه یا سازمان تضمین کرده و به عبارتی ایجاد ارزش نماید. از این رو، شناخت عوامل کلیدی موفقیت برای مدیریت دانش نیز یکی از اولین و مهم‏ترین گام‏های پژوهش در حوزه مذکور خواهد بود. ماتی^[۲۷] (۲۰۰۴) اظهار داشته است که عوامل کلیدی موفقیت اجرای مدیریت دانش در سازمان‏ها عبارت است از: فرهنگ، سازمان، راهبرد، سیستم‏های مدیریت دانش و زیرساخت IT، فرایندها و اقدامات مؤثر و سیستماتیک.

دیگر پژوهشگران به توسعه یک مدل مفهومی برای مدیریت دانش با تکیه بر عوامل کلیدی موفقیت پرداخته‏اند. این مدل بر پایه فرهنگ سازمانی، مدیریت، نیروی انسانی، آموزش، ابعاد سازمانی، پایلوت، فناوری اطلاعات، اندازه ‏گیری عملکرد، الگوبرداری و ابعاد مدیریت دانش تشکیل شده است. شکل زیر نشان‏دهنده مدل مفهومی ارائه شده است (Bhatt, 2002).