بعضی محققین اعتقاد دارند که تایم شر« در حقوق ایران بدون شک به عنوان عقد اجاره تحلیل می شود[۱۵۹]». دسته ای از حقوق دانان خارجی، تایم شر را از اشکال عجیب و غریب اجاره برشمرده اند.
در هر حال، عقد اجاره نیز یکی از عقود تملیکی است و به نظر ما هر عقدی که قابلیت حمل مالکیت را داشته باشد، توانایی نقل و انتقال مالکیت مقید به زمان را نیز دارد ونمونه ای از تقسیم منافع بر اساس زمان که ذکر کردیم، از مشروعیت قانونی و مبنای فقهی« مهایات» برخوردار است و بر این اساس، در پی سوال درخصوص حکم فروش یک ملک به صورت زمانی به چند نفر، فقهای معاصر فرموده اند:[۱۶۰] آیت اله محمد تقی بهجت« به نحو ملکیت مشاع در عین و مهایات در استیفای منفعت مانعی ندارد … ».
آیت اله محمد فاضل لنکرانی:« چند نفر می‌توانند چیزی را به صورت مشاع بخرند و در نحوه استفاده از آن به صورت مهایاتی تقسیم کنند…».
آیت اله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی:«… تقسیم ملک به حسب زمان نیز اشکالی ندارد و شرعا جایز است…».
الف– نظریه اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه
در خصوص استعلام وضعیت قانونی تقسیم زمانی منافع بین مالکین، منافع، اداره حقوقی قوه قضائیه،جواب داده است: «… در ایران هم با قوانین موجود اگر چند نفر به شرکت منزلی را بخرند و توافق کنند در هر فصل سال یک نفر از آن ها استفاده نماید بلا اشکال است…».[۱۶۱]
مستفاد از نظر اداره حقوقی، صحت نمونه کاربردی اشاره شده با موضوع تسهیم منافع بین مستاجرین است ؛ چون از این جهت عقد بیع و یا مالکین عین، خصوصیتی بر عقد اجاره و مالکیت منافع ندارد؛ گواینکه، به جهت تقارن« توقیت» با ذات عقد اجاره، حکم فوق در مورد این عقد با رعایت اولویت مصداق دارد.
ب – نمونه پرونده قضائی
و اما برگردیم به موضوع دادخواستی که در بند قبلی از آن سخن به میان آوردیم. موضوع از این قرار است که خواهان با مراجعه به دادگاه حقوقی تهران با تقدیم دادخواست تقاضای رفع مزاحمت نموده و در شرح دادخواست آورده است:
ریاست محترم دادگاه حقوقی تهران:
با سلام، احتراما بنا به مستندات ابرازی، اینجانب قائم مقام شرعی و قانونی مرحوم پدرم، آقای علی اکبر ص. می باشم. ایشان به همراه عمویم آقای علی اصغر ص. از سال ۱۳۶۱ شش دانگ یک دهنه مغازه در خیابان ولیعصر( عج)، نبش خیابان … را اجاره کرده بودند و به کار خرید و فروش خودرو(نمایشگاه اتومبیل) اشتغال داشتند عموی اینجانب، دبیر آموزش و پرورش می‌باشد و ناچار بود ساعاتی را در مدرسه بگذراند و از این رو به خاطر عدم حضور مستمر ایشان در مغازه، مشکلاتی در مورد نحوه ی اداره ی نمایشگاه و تقدیم سود و زیان حاصله پیش آمد و این دو برادر را برآن داشت تا طبق توافقنامه ای که تصویر آن ضم دادخواست می‌باشد، زمان تصرف مغازه را به دو قسمت در هر سال تقسیم کنند و بر حسب قرعه، فصول بهار و تابستان به پدر مرحوم اینجانب و بقیه مدت سال به عمویم تعلق گرفت؛ ضمن جلب توجه ریاست محترم دادگاه به متن توافقنامه ابرازی، شایان ذکر است که پدرم در مرداد ماه ۱۳۸۴ دار فانی را ترک نمود. شهریور ماه آن سال به جهت گرفتاریهای دفن و کفن و مراسم عزاداری، چندان موفق به حضور در مغازه نشدم. بنا به توافق مذبور، از مهرماه ۱۳۸۴ تا آخر اسفند آن سال اینجانب اصلا به مغازه مراجعه نکردم ولی با شروع فصل بهار ۱۳۸۵ به نمایشگاه مراجعه کردم همزمان عمویم نیز آمد وبه همراه اینجانب شروع به کاسبی نمود. مفاد توافقنامه یاد شده را به وی متذکر شدم ولی ایشان مغازه را ترک نکردند همچنین به رأی داور مرضی الطرفین، آقای مسعود م. نیز توجه نمی کنند علی هذا تقاضای رفع مزاحمت نامبرده مورد استدعاست».
با دعوت از طرفین دعوی، خواهان و خوانده در جلسه دادرسی دادگاه حاضر شده اند. خواهان به شرح دادخواست، خواسته را مطرح و خوانده در مقام دفاع بیان داشته است:« توافقنامه مابین من و برادر مرحومم معتبر بوده و با فوت وی، توافقنامه منتفی شده است. آقای مسعود م. داور مرضی الطرفین من و برادرم بوده است نه داور من و وارث برادرم . اینجانب مالک مشاع منافع مغازه هستم و حق دارم به اتفاق خواهان در آنجا فعالیت کنم».
دادگاه پس از استماع اظهارات طرفین به شرح آتی الذکر، با اعلام ختم دادرسی مبادرت به صدور رأی نموده است:
ج– رأی دادگاه:
درخصوص دعوی آقای بهرام ص. فرزند علی اکبر، به قائم مقامی از طرف متوفی، علی اکبر ص. پدر خواهان، علیه آقای علی اصغر ص. دایر بر رفع مزاحمت خوانده از شش دانگ یک باب مغازه به پلاک ثبتی … واقع در بخش ۲تهران، به آدرس خیابان ولیعصر(عج)، تقاطع خیابان… ، با توجه به مفاد دادخواست تقدیمی، قرارداد اجاره مورخ ۱۳۶۱، توافقنامه تقسیم مهایات زمانی مورخ ۱۳۶۵، گواهی انحصار وراثت شماره ۸۵۷-۱۵/۸/۱۳۸۴ صادره از دادگاه محترم …، دفترچه شماره … شناسنامه خواهان و دفاعیات و اقرار ضمنی خوانده، خواسته خواهان را صحیح تشخیص و به استناد اصل لزوم قراردادها، حدیث نبوی« المسلمون عند شروطهم» ، و آیات شریفه ی « یا ایها الذین آمنوا ، اوفو بالعقود» ( سوره مائده(۵) /۱)، «اوفو بالعهد ان العهد کان مسئولا»(الاسرا(۱۷)/۳۴)، مواد ۲۱۹،۱۰و ۴۸۸ قانون مدنی، مواد ۱۷۴،۱۷۰،۱۶۷،۱۶۰ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ حکم به الزام خوانده به التزام به قرارداد تقسیم مهایات زمانی و رفع مزاحمت از ملک در فصول بهار و تابستان هر سال، صادر و اعلام می کند. رأی صادره حضوری بوده و ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض و رسیدگی در محاکم تجدید نظر استان تهران می‌باشد. مقتضی است دفتر در اجرای ماده ۱۷۵ قانون اخیرالذکر، بدل مفید از پرونده به انضمام رونوشت از رأی صادره به کلانتری مربوطه ارسال تا سریعا نسبت به اجرای مفاد حکم برابر موازین ومقررات قانونی مبنی بر رفع مزاحمت خوانده از ملک اقدام و نتیجه بلافاصله به این دادگاه منعکس شود».
بند سوم: نمونه کاربردی افراز منافع در قالب صلح زمانی منافع
هرگاه موضوع صلح، فقط انتقال منافع مال باشد، در مقام عقد اجاره واقع می شود؛
