۴-۸-۲-۲کویت
نرخ سواد در کویت۵۰/۸۳% برای کل جمعیت می‌باشد.۱/۸۵% مردان و ۷/۸۱% زنان این کشور باسوادند. دانشگاهها و سازمان های تحقیقاتی این کشور،در فاصله سالهای (۲۰۰۵ –۱۹۹۵) ۵۹۳۰ مقاله در نشریات ISI به چاپ رساندهاند. الگوی بازدهی تحقیقاتی این کشور به طور متوسط نشانگر ۵۸۱ مقاله در هر سال است. دانشمندان کویت تقریباً اکثر مقالهها را با همکاری دانشمندان کشورهای آمریکا، هند و مصر ارائه داده اند. اکثر مقالهها در زمینه های پزشکی و مهندسی شیمی بوده است. سه مؤسسه برتر دهه(۲۰۰۵ –۱۹۹۵)عبارتند از: دانشگاه کویت (با ۴۴۹۵ مقاله)، مؤسسهی تحقیقات علمی کویت (۵۳۷ مقاله) و وزارت بهداشت (۱۵۰ مقاله)
۵-۸-۲-۲عربستان سعودی
نرخ سواد در عربستان سعودی ۸۰/۷۸% برای کل جمعیت می‌باشد. ۷/۸۴% مردان و ۸/۷۰% زنان این کشور باسوادند. دانشگاهها و سازمان های تحقیقاتی این کشور در فاصله سال های (۲۰۰۵ –۱۹۹۵)، ۱۷۴۷۲ مقاله در نشریات ISI به چاپ رساندهاند. الگوی بازدهی تحقیقاتی به طور متوسط نشانگر ۱۶۴۴ مقاله در هر سال است. دانشمندان این کشور، تقریباً اکثر مقالهها را با همکاری دانشمندان کشورهای آمریکا و مصر ارائه داده اند. اکثر مقالهها در زمینههای پزشکی و ریاضیات کاربردی بوده است. مؤسسات و دانشگاه های برتر دهه(۲۰۰۵ –۱۹۹۵) عبارتند از: دانشگاه ملک سعود (با ۴۳۳۶ مقاله)، دانشگاه صنعت نفت و معدن ملک فهد (۳۳۲۳ مقاله) و مرکز تحقیقاتی و بیمارستان تخصصی ملک فیصل
۶-۸-۲-۲لبنان
میزان سواد کل جمعیت ۴۰/۸۷%،نرخ سواد مردان ۱/۰۹۳% وزنان ۲/۸۲% است. مؤسسات تحقیقی این کشور ۵۳۴۱ مقاله درنشریاتISI به چاپ رساندهاند. اکثر این مقالات در زمینه های پزشکی، بیوتکنولوژی و زیستشناسی مولکولی است. الگوی بازدهی تحقیقاتی به طورمتوسط ۵۸۱ مقاله را در هر سال نشان میدهد. همکاران پژوهشی بین المللی این کشور عمدتاًً از کشور آمریکا هستند. در میان فعالترین مؤسسات تحقیقی، دانشگاه آمریکایی بیروت دارای بیشترین مقاله بوده است (۲۵۶۸) . دانشگاه سینت ژوزف[۱۵] با ۳۹۹ مقاله و دانشگاه لبنان با ۳۵۵ مقاله منتشره در مقامهای دوم وسوم قرار دارند.
۷-۸-۲-۲امارات متحده عربی
نرخ سواد این کشور ۷۸%، میزان سواد مردان ۱/۷۶% و زنان ۷/۸۱% است (آمار ۲۰۰۳). دانشگاهها ومؤسسات تحقیقاتی این کشور ۴۳۸۹ مقاله در نشریات ISI درفاصله سالهای (۲۰۰۵ –۱۹۹۵) منتشر نموده اند. الگوی بازده تحقیقاتی به طور متوسط ۴۶۸ مقاله پژوهشی در هر سال است. همکاران پژوهشی بین‌المللی این کشور آمریکا و انگلستان میباشند. اکثر مقالهها در زمینه های زیستشناسی و میکروبیولوژی نوشته شده‌اند. سه مؤسسهی برتردانشگاه امارات متحده عربی(۲۴۷۸)، بیمارستان توأم (۲۳۸) و دانشگاه آمریکایی شارجه (۲۱۰ ) هستند.
۸-۸-۲-۲مالزی
نرخ کل سواد این کشور ۷۰/۸۸% نرخ سواد مردان ۹۲% وزنان ۴/۸۵% می‌باشد ( آمار ۲۰۰۳)، مؤسسات مالزی در فاصله سالهای (۲۰۰۵ –۱۹۹۵) ۱۰۶۷۴ مقاله در نشریات ISI به چاپ رساندهاند اکثر این مقالات در زمینه های بلور شناسی، مهندسی برق، الکترونیک وشیمی هستند. الگوی بازده پژوهشی نشانگر متوسط ۱۱۶۸مقاله منتشره در هر سال است. دانشمندان این کشور با همکاری دانشمندانی از چین و ژاپن اقدام به انتشار مقاله نموده‌اند. در دهه(۲۰۰۵ –۱۹۹۵)، دانشگاه مالایا [۱۶](۲۸۶۲مقاله )، دانشگاه سینزمالزی[۱۷] (۲۴۰۲مقاله) و دانشگاه پوترا[۱۸](۱۶۲۳مقاله) به ترتیب سه مؤسسهی برتر شناخته شده اند.
۹-۸-۲-۲ازبکستان
نرخ کل سواد این کشور ۸/۹۹% نرخ سواد مردان ۶/۹۹%وزنان ۹۹ %می‌باشد ( آمار ۲۰۰۳). این کشور دارای آموزش عالی و زیرساختهای تحقیقاتی منظمی استدر فاصله سال های (۲۰۰۵ –۱۹۹۵)،دانشمندان این کشور ۳۹۲۴ مقاله در نشریات ISI به چاپ رساندهاند. نسبت بیشتری از مقالهها در مقایسه با کشورهای دیگر با همکاری دانشمندان روسی منتشر می شود. اکثر مقالهها در زمینه های شیمی و فیزیک کاربردی نگارش میشوند. سه مؤسسه برتر در طی این سالها به ترتیب آکادمی علوم ازبک با ۲۱۶۹ مقاله، دانشگاه ملی تاشکند با ۳۹۹ مقاله و دانشگاه ملی سمرقند با ۲۵۸ مقاله میباشند.
جدول ۲-۲ وضعیت جمعیت، مساحت، تولید ناخالص ملی (GDP)[19]، نرخ سواد و تعداد مقالات در فاصله سال های (۲۰۰۵ –۱۹۹۵) برای نه کشور برتر اسلامی نشان میدهد.(همان منبع).
جدول ۲-۲ فهرست کشورهای برترمنطقه از نظر تولید علم(۲۰۰۵-۱۹۹۵)
ردیف
کشور
جمعیت
(میلیون)
مساحت
(هزارکیلومتر)
GDP
(بیلیون دلار)
نرخ سواد
تعداد مقالات
۱
ایران
۱۷/۶۸
۱۶۲۹
۱۸۸/۱۳۵
۴۰/۷۹
۱۹۱۱۴
۲
کویت
۳۳/۲
۸۲/۱۷
۳۱۶/۴۲
۵۰/۸۳
۵۹۳۰
۳
مصر
۲۷/۷۱
۲۴/۹۹۷
۸۵۳/۶۷
۷۰/۵۷
۲۷۷۲۳
۴
ترکیه
۷۱/۷۰
۶۳/۷۶۹
۷۰۱/۲۳۹
۵۰/۸۶
۸۲۴۰۷
۵
عربستان
۰۶/۲۴
۶۹/۲۱۴۹
۰۱۳/۲۱۴
۴۰/۸۷
۱۷۴۷۲
۶
لبنان
۵/۳
۲۳/۱۰
۱۹
۴۰/۸۷
۵۴۳۱
۷
امارات
۴/۴
۶/۸۳
۴۳۶/۵۰
۷۸
۴۳۸۹
۸
مالزی
۴۴/۲۴
۵۵/۳۲۸
۱۶۱/۱۰۳
۷۰/۸۸
۱۰۶۷۴
۹
ازبکستان
۲۶
۴/۴۲۵
۹۴۹/۹
۳/۹۹
۳۹۲۴
نتایج نشان میدهد که در فاصله سال های(۲۰۰۵ – ۱۹۹۵) جمهوری اسلامی ایران مقام سوم را در تولید مقالات، GDP و جمعیت در بین کشورهای اسلامی کسب نموده است. اما از نظر تولید مقالات علمی در سه سال اخیر مقام دوم را کسب نموده است.
از این بررسی می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که دانشگاه های ایران، از نظر تولیدات علمی میباید رقابت خود را با دانشگاه های کشورهای اسلامی ادامه دهد و در آینده نزدیک بتواند نسبت به سایرین مقام اول را کسب نماید.
جمهوری اسلامی ایران، هرچند که از نظر میزان سواد،GDP و مساحت ارضی در موقعیت نسبتاً بالائی قرار دارد، از نظر میزان مقالات منتشره در سال های(۲۰۰۵ – ۱۹۹۵) در جایگاه سوم قرار دارد. لذا میباید سهم GDPبرای رشد تحقیقات را افزایش داد و با نظارت مؤثر، بودجه تحقیقاتی به نحو احسن هزینه گردد. فعالیتهای علمی دانشمندان ایران در چند رشته محدود می شود، لذا نیاز است که تحقیقات ایران در زمینه های دیگر از قبیل علوم انسانی، هنر، علوم اجتماعی، پزشکی، علوم محیطی، کشاورزی و منابع طبیعی بیشتر گسترش یابد.(همان منبع)
