۲-۱-۱۲-۱-اعتبار مراکز ارزیابی
نتایج تحقیقات صورت گرفته در این حوزه نشان می‌دهد که این شیوه در قیاس با سایرروشها به دلیل استفاده از تکنیک‌های مختلف ارزیابی از اعتبار بالاتری در ارزیابی قابلیت‌های شرکت کنندگان برخوردار است.
۲-۱-۱۲-۲- فرایند مراکز ارزیابی
شناسایی نیروهای مستعد مدیریتی از راه روش کانون ارزیابی، نیازمند برنامه ریزی و تفکر عمیق در مراحل طراحی و ایده پردازی است . این فرایند را می توان در چهار گام، بدین‌گونه خلاصه کرد :
الف) طراحی و تدوین شایستگی های مدیریتی؛
ب) طراحی و تدوین ابزارهای اندازه‌گیری؛
ج) انتخاب ارزیابان و اجرای برنامه کانون ارزیابی؛
د ) تهیه گزارش‌های فردی.
الف) طراحی و تدوین شایستگی های مدیریتی :
شایستگی ها قلب تپنده مراکز ارزیابی هستند. به همین سبب سرآغاز فرایند ارزیابی طراحی و تدوین دقیق وجامع قابلیت‌هایی است که ضمن عاری بودن از هر گونه ابهام از ویژگی هایی نظیر «ارتباط با شغل و سازمان، مشاهده پذیری از راه رفتارهای قابل مشاهده ، ارزیابی و آموزش برخوردار باشند. شایستگی ها مجموعه توانایی ها و ظرفیت هایی هستند که شخص را قادر می‌سازند تا درچارچوب محدودیتهای درون و برون سازمانی در ایفای نقش و وظایف کاری خود عملکرد مطلوب داشته باشد و علاوه بر آن ، آن ها تضمین کننده موفقیت سازمانی نیز هستند». در واقع ، «شایستگی‌ها، ویژگی‌هایی هستند که با عملکرد برتر یا اثربخش در شغل مورد نظر ارتباط دارند. و شواهدی هستند دال بر اینکه فرد ویژگی‌هایی برای عملکرد برتر و یا اثربخش را دارد»(ریچارد بویاتیز[۱۴]،۱۹۸۲).
درحقیقت ، شایستگی ها به رفتارهای هدف‌مندی دلالت دارند که شامل عناصر زیر می‌باشند :
– دانشها : معلومات شغلی ، اطلاعات و تخصص مرتبط باشغل،
– مهارت‌ها : توانایی انجام کارهای مرتبط با هدف‌های شغلی،
– نگرش‌ها و ارزش‌ها : ترجیهات و یا مفروضات ذهنی فرد،
– ویژگی ها : خصوصیات شخصیتی و چگونگی واکنش به شرایط وافراد،
– انگیزش : سائقه های درونی و اشتیاق برای اقدام،
– خودپنداره : درک فرد از خود،
– نقش های اجتماعی : برداشت دیگران از فرد (بابایی ، ۱۳۸۶ :۶۸).
ردیف
انواع روش‌ها
شاخص‌های مورد بررسی برای مقایسه روش‌ها
اعتبار رعایت انصاف قابلیت کاربرد هزینه ها
۱
آزمون های هوش
متوسط متوسط بالا پایین
۲
آزمون های استعدادفنی
متوسط بالا پایین پایین
۳
آزمون های توانایی حسی/حرکتی
متوسط بالا پایین پایین
۴
آزمون های شخصیت
متوسط بالا متوسط متوسط
۵
آزمون های توانایی جسمانی
بالامتوسط متوسط پایین پایین
۶
مصاحبه ها
متوسط متوسط بالا متوسط
۷
مراکز ارزیابی
بالا بالا متوسط بالا
۸
نمونه های کاری
بالا بالا پایین بالا
۹
تمرین های موقعیتی
متوسط نامعلوم پایین متوسط
۱۰
اطلاعات زندگی‌نامه ای
بالا متوسط بالا پایین
۱۱
توصیه نامه ها
پایین نامعلوم بالا پایین
جدول۲-۴ :مقایسه روش های مختلف ارزیابی (پل ماچینسگی ، ترجمه علی مهرداد :۱۳۸۵)
ب) طراحی و تدوین ابزارهای ارزیابی
در فرایند انجام مراکز ارزیابی تلاش می شود با شبیه سازی شرایط کاری و قراردادن افراد در محیطی مشابه محیط کارشان، فضای مناسبی برای ارزیابی شرکت کنندگان فراهم شود . به همین منظور بر استفاده از ابزار های مناسب برای سنجش قابلیت‌های فراوان تأکید می‌شود. در این رابطه دسته بندی کلی ابزارها و آزمون‌های ارزیابی و اندازه گیری شایستگی‌ها به صورت زیر است :
۱- فعالیت‌های نوشتاری و خواندنی : واسط اصلی این فعالیت‌ها مهارت‌های نوشتن و خواندن است . در این دسته از فعالیت‌ها، فرد و یا گروه در موقعیتی شبیه به کار اصلی که بنا به اقتضا، در آن از نوشتن و طیفی محدودتر از خواندن، استفاده می شود، شرکت می‌کند و به محرکه ها، واکنش نشان می‌دهد .
این گروه از ابزارها که اصطلاح ابزارهای مداد و کاغذی هم به آنان گفته می شود، گونه های مختلفی دارند که از نمونه های رایج آن ها تمرین کارتابل یا کازیه، تست ها و آزمون‌های روانی شخصیتی، هوش ، استدلال ، مهارت‌های لغوی و عددی و غیره می‌باشند .
۲ – فعالیتهایی که مبنای اصلی آنان بر گفتگو است : تمرکز این رشته فعالیت‌ها گفتگو و انجام فعالیت‌ها به صورت گفتاری است و چگونگی ارزیابی هم سنجش شیوه تعیین نشده و یا ارائه‌های شفاهی است . مصاحبه ، ارائه و بحث گروهی، نمونه ای از این فعالیت‌ها است. برای آشنایی بیشتر به توضیح یکی از این موارد می پردازیم (رحیمی ، ۱۳۸۶ :۹۲-۹۱ ).
– بحث گروهی :
یکی از ابزارهایی که غالبا در کانونهای ارزیابی به کار می رود، بحث گروهی است . در این بحثها ،
مجموعه ای از اطلاعات مربوط به یک موقعیت سازمانی در قالب یک سناریو تدوین شده و در اختیار
تیم، که بین ۴ تا ۶ نفر از ارزیابی شوندگان آن را تشکیل داده‌اند، قرار م یگیرد . اعضای این تیم زمان
مناسبی ( معمولا بین ۴۰ تا ۸۰ دقیقه ) دراختیار دارند تا نسبت به تجزیه و تحلیل موضوع ( سناریو)
بحث و گفتگوی تعاملی در مورد آن و پاسخ به پرسش‌های مطرح شده یا اتخاذ تصمیم‌های لازم اقدام
کنند . مهم ترین قابلیت‌ها و مهارتهایی که با کمک این بحثها می توان آن ها را در اعضای تیم مشاهده و
ارزیابی کرد و ارزیابی شوندگان را بر اساس آن ها رتبه بندی کرد، عبارتند از :
– فکر خلاق و نوآورانه؛
– توانایی افراد در انجام مذاکره برای جلب تفاهم و تعهد دیگران؛
– توانایی ارائه مؤثر و مطلوب ایده ها و نقطه نظرات؛
– توانایی افراد برای مشارکت در کارهای گروهی و تصمیم گیری های مشارکتی؛
– تفکر تحلیلی و مهارت‌های ادراکی؛
– توانایی تاثیر گذاری و نفوذ در دیگران؛
– انعطاف پذیری و توانایی حل مسئله (ابوالعلایی ، ۱۳۸۴)
