نشانه های مرضی: در این پژوهش شامل مجموع نتایجی است که از بررسی تاثیر شناخت- رفتار درمانگری سالمندی بر بهبود ادراک بیماری، اختلال خواب، افسردگی، اضطراب، اختلال عملکرد اجتماعی و نشانه های جسمانی کسب می شود.
ادراک بیماری: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر در ادراک بیماری IPQ در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۴۰ امتیاز بیشتر دارای ادراک بیماری بالا محسوب شدند.
اختلال خواب: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از خرده مقیاس اختلال خواب پرسشنامه سلامت عمومی در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۱۰ امتیاز به بالا دارای اختلال خواب محسوب شدند.
افسردگی: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از خرده مقیاس افسردگی پرسشنامه سلامت عمومی در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۱۰ امتیاز به بالا افسرده محسوب شدند.
اضطراب: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از خرده مقیاس اضطراب پرسشنامه سلامت عمومی در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۱۰ امتیاز به بالا مضطرب محسوب شدند.
کنش اجتماعی: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از خرده مقیاس کنش بیماری پرسشنامه سلامت عمومی در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۱۰ امتیاز به بالا دارای اختلال در کنش اجتماعی محسوب شدند.
نشانه های جسمانی (هیپوکندریا): میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از خرده مقیاس خود بیمار انگاری پرسشنامه سلامت عمومی در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند و از ۱۰ امتیاز به بالا دارای اختلال خود بیمار پنداری محسوب شدند.
همبستههای شناختی: در پژوهش حاضر شامل مجموع نتایجی است که از بررسی تاثیر شناخت- رفتار درمانگری سالمندی بر متغیرهای حافظه روزمره، انواع توجه و انعطاف پذیری شناختی به دست می آید.
حافظه روزمره: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از پرسشنامه ساندرلند و همکاران در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند. نمرهدهی سئوالات بر اساس سیستم نمرهدهی از صفر تا نه است که نمره ۵۸ به بالا نشاندهنده حافظه روزمره متوسط در فرد است.
توجه: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از آزمون توجه گزینشی و توجه توزیع شده در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند.
انعطاف پذیری شناختی: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از آزمون انعطاف پذیری استروپ در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند.
رفتارهای مرتبط باسلامت: شامل مجموعه نتایجی است که از بررسی تاثیر شناخت- رفتار درمانگری سالمندی بر متغیرهای خودکارآمدی، کیفیت زندگی، عملکرد جنسی، سازگاری اجتماعی و پیروی دارویی به دست می آورند.
خودکارآمدی: میزان نمرهای است که سالمندان موردنظر از پرسشنامه خودکارآمدی شرر در طی دو بار سنجش (یک بار قبل از مداخله و یک بار پس از آن) به دست آوردند. نمرهدهی سئوالات بر اساس سیستم نمرهدهی از صفر تا پنچ است که نمره ۵۱ و بالاتر نشاندهنده خودکارآمدی مطلوبی در فرد است.
کیفیت زندگی: نمرهای که فرد از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی به دست میآورد. نمرهدهی سئوالات بر اساس سیستم نمرهدهی از صفر تا چهار است و با جمع نمرات سئوالهای هر بعد نمره آن به دست میآید که نمره ۶۰ و بالاتر نشاندهنده کیفیت زندگی مطلوبی در فرد است.
عملکرد جنسی: نمرهای که فرد از پرسشنامه بررسی عملکرد جنسی روزن[۱۲۹] (۲۰۰۰) به دست میآورد. نمرهدهی سئوالات بر اساس سیستم نمرهدهی از صفر تا پنج است و با جمع نمرات سئوالهای هر بعد نمره آن به دست میآید که نمره بالاتر نشاندهنده عملکرد جنسی مطلوب تر است.
سازگاری اجتماعی: عبارت از نمرهای که آزمودنی در پرسشنامه سنجش سازگاری اجتماعی بل به دست میآورد.
پیروی دارویی: نمرهای که فرد از پرسشنامه پیروی دارویی مارسیسکی(۱۹۹۲) به دست میآورد. نمرهدهی سئوالات بر اساس سیستم نمرهدهی از صفر تا چهار است، نمره ۱۰و پایینتر نشاندهنده پیروی دارویی مناسب در فرد است.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
۲-۱ مقدمه
هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی شناخت- رفتار درمانگری سالمندی بر نشانه های مرضی، همبستههای شناختی و برخی رفتارهای مرتبط باسلامت است لذا در این فصل بامروری بر سوابق نظری و پژوهشی سالمندی، بیماری پارکینسون درسالمندان و شناخت رفتار درمانگری سالمندی تلاش میشود درک روشنتری از مفاهیم مذکور پیدا کرده و متغیرهایی که با این مفاهیم در ارتباط هستند. شناسایی شوند. بدون شک آشنایی با ادبیات پژوهشی موضوع تحقیق، ضمن آنکه ما را از دوباره کاریهای بیدلیل باز میدارد. این امکان را فراهم میسازد تا با بصیرتی که نسبت به موضوع پیدا میکنیم وبا بهرهای که از تجارب قبلی به دست میآوریم دانش بشری را در حوزهای که فعالیت داریم به پیش برده و ارتباط بین یافته های تحقیق خود را با یافته های تحقیقات قبلی توضیح دهیم.
۲-۲ سالمندی:
پدیده سالمندی یکی از مراحل حیات است که پس از دوران جوانی و میانسالی ظاهر شده و با سپری شدن، وقتی به نقطه نهایی رسید منجر به مرگ میشود. سالمندی همراه با مفاهیم اضمحلال و پیری در مقابل کودکی و جوانی و میانسالی است. سالمندی را سن سوم، عصر سوم حیات، مرحله واپسین در تکامل شخص و سنین طلایی نیز نامیدهاند. در اکثر جوامع سن بازنشستگی را شروع سالمندی میدانند (قائمی، ۱۳۷۰) به عبارت دیگر سالمندی آخرین مرحله تکامل است که از ۶۵ سالگی شروع میشود تا مرگ ادامه دارد و از دید بعضی از صاحبنظران به عنوان سالهای ناتوانی و از نظر بعضی دیگر سالهای ضعف نامیده میشود (بیلینگ[۱۳۰] و استک[۱۳۱] ۱۹۸۷).
اصطلاحاتی مانند سالمند، سالخورده، مسن، کهنسال و پیر و نظایر آن در مورد کسانی به کار برده میشود که ۶۰سال یا بیشتر از سن آن ها گذشته باشد ولی به طور کلی پیری یک امر نسبی است و به عبارت دیگر پیری به معنای واقعی وجود ندارد. احساس پیری یک مسئله درونی و روانی است و در افراد متفاوت است (شاملو، ۱۳۶۷).
در انسان سه نوع سن شرح داده شده است.
۱- سن زمانی (تقویمی) که بر اساس تقویم مشخص میشود.
۲- سن فیزیکی (جسمی) که بر حسب تحولات بدنی انسان تعیین میشود.
۳- سن روانی که بر حسب هوش،عواطف و احساس و سایر عوامل روانی تعیین میشود (مجیدی، ۱۳۶۷).
تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی در مورد سن سالمندی:
۴۵ تا ۵۹ سالگی میانسال، ۶۰ تا ۷۰ سالگی مسن، ۷۵ تا ۹۰ سالگی سالمند (پیر)، ۹۰ سالگی به بالا خیلی پیر (معماریان، ۱۳۷۸).
فیپس[۱۳۲] و دیگران نیز سه درجه وجه مشخصه فرایند پیری را چنین بیان میکنند:
۱- پیری بیولوژیک که در نتیجه بالا رفتن سن، تغییرات بیولوژیک در فرد ظاهر میشود.
۲- پیری سایکولوژیک، که با گذشت سن ظرفیت سازشی تطابق فرد با محیط تغییر میکند.
۳- پیری اجتماعی، که با گذشت سن نقش فرد در خانواده و محل کار و اجتماع و نیز علایق و فعالیتهای فرد تغییر مییابد (جهرمی، ۱۳۷۸).