۵- مأمورین جنگلبانی

ماده ۵۴ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب مردادماه سال ۱۳۴۶ در خصوص ضابط بودن مأمورین جنگلبانی چنین مقرر داشته است :

مأمورین جنگلبانی که به موجب احکام سازمان جنگلبانی مأمور کشف و تعقیب جرائم مذکور در این قانون می‌شوند در ردیف ضابطان دادگستری محسوب و ازاین حیث تحت تعلیمات دادستان محل انجام وظیفه خواهند کرد .

مأمورین جنگبانی علاوه بر آنکه مأمور کشف و تعقیب جرایم احصاء شده در قانون فوق الذکر هستند و مشمول عنوان ضابط دادگستری می‌باشند بنا به مفاد ماده ۵۴ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها نقش ضابط دادگستری را برای رئیس سازمان متبوع خود می پردازند که این امر فاقد و جاهت قانونی است . از طرفی صرف نظر کردن از تعقیب جزایی متهم برای یک مرتبه آن هم زمانی که این ضابطان هم تحت اوامر اداری دستگاه متبوع خود هستند و هم موظف به تبعیت از مقام قضایی می‌باشند چگونه ممکن است . آیا شاکی پرونده که خود ضابط دادگستری است با دستور قضایی مبنی بر تعقیب متهم می‌تواند اعلام گذشت نماید . در برخورد با چنین مسائلی ضرورت بازنگری این قوانین اجتناب ناپذیر می‌گردد تا تفکیک مناسبی میان ضابط دادگستری و شاکی خصوصی انجام گیرد .

۶– مأمورین سازمان محیط زیست ( شکاربانی )

طبق ماده ۱۵ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ۱۳۵۳ : مأمورین سازمان که از طرف سازمان مأمور کشف و تعقیب جرائم مندرج در قانون فوق الذکر می‌شوند ، در صورتی که این مأموران زیر نظر دادستان عمومی تعلیم گرفته باشند ، از لحاظ اجرای این قانون و قانون شکار صید در ردیف ضابطان دادگستری محسوب می‌شوند.(دفتر حقوقی امور مجلس،۵۶،۱۳۷۶) ‌بنابرین‏ از آنجایی که سازمان اداری گارد محیط زیست است ( ماده ۱۸ ) در صورتی که این مأموران زیر نظر رؤسای دادگستری ها به کشف مربوط به جرائم شکار و صید می پردازند و هنگام برخورد با مجرم و یا متخلفین آن ها را دستگیر کرده همراه با صورت مجلس تنظیمی به مراجع صالحه معرفی می نمایند.

۷- مامورین وصول عایدات دولت و کشف قاچاق

یکی دیگر از ضابطان خاص دادگستری مأمورین کشف و تعقیب قاچاق می‌باشند ، به موجب ماده ۱۲ قانون کیفر مرتکبین قاچاق هر یک از مأموران وصول عایدات دولت می‌توانند برای کشف قاچاق و توقیف جنس در امکنه ی مظنونه تفتیش نمایند. تفتیش در منازل اشخاص باید به وسیله ی مأمورین خصوصی که از طرف ادارات مأمور وصول درآمد برای این امر مجاز می‌باشند و با حضور نماینده پارکه ( دادسرا ) و یا کمیسر پلیس محل یا نماینده او یا کدخدای محل به عمل می‌آید . تفتیش در منازل اشخاص بعد از غروب تا طلوع آفتاب ممنوع است و تفتیش در امکنه مظنونه و منازلی که سوء ظن است باید با حضور صاحب امکنه و منزل به عمل آید و در صورت عدم حضور آن ها با حضور لااقل دو نفر شاهد . بدین ترتیب هر کس نمی تواند به صرف اینکه کارمند گمرک است برای تفتیش اماکن مظنونه ، به آنجا وارد شود وصاحبان اماکن حق دارند قبلاً احکام مأموریت این افراد را برای انجام تفتیش مطابقت نمایند .

۸ – مأمورین گارد بنادر و گمرکات

در ماده ۵ قانون تشکیل گارد بنادر و گمرکات مصوب ۱۹ / ۴ /۱۳۴۸ مأمورین گارد بنادر را صراحتاً جزء ضابطان خاص دادگستری تلقی می‌کند و مقرر می‌دارد :

مأمورین گارد بنادر و گمرکات از لحاظ اجرائیات سازمان بنادر و اداره کل گمرک در حکم ضابطان دادگستری محسوب و دارای همان اختیارات و صلاحیت خواهد بود که مأمورین شهربانی و ژاندارمری دارا می‌باشند .

همچنین ماده ۱قانون راجع به تعقیب جزایی مجرمین فراری از مناطق سرحدی مجاور ایران مصوب سال ۱۳۱۳ مقرر می‌دارد :

مأمورین مربوط سرحدی در حدود نظامنامه مصوبه هیئت دولت مجاز هستند در مواردی که شخص یا اشخاص در منطقه سرحدی مملکت مجاور و به شرط معامله متقابل و در صورت وجود دلایل و قرائنی که اتهام آن ها به ارتکاب جنحه و جنایت را تأیید کند ، آن ها را توقیف احتیاطی نمایند یا تقاضای استرداد آن ها مطابق مقررات معمول به عمل آید و اگر این تقاضا تا دو ماه از تاریخ توقیف به مقامات مربوطه موجه نباشد شخص یا اشخاص توقیف شده آزاد خواهند شد .

در حال حاضر نیروی انتظامی به لحاظ اشراف بر امور امنیتی کشور از جمله سرحدات این وظیفه را بر عهده دارد .

گفتار سوم -انواع ضابطان خاص که گزارش آن ها در حکم ضابط دادگستری است

1. مأمورین شهرداری ها

ماده ۷ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۳ خرداد ۱۳۵۹ در این خصوص چنین مقرر می‌دارد :

گزارش مأمورین شهرداری های مأمور اجرای این قانون که قبلاً با وظایف ضابطان دادگستری آشنا شده اند به منزله ی گزارش ضابطان دادگستری است .

همچنین ماده واحده قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درخت مصوب ۱۱ خرداد ۱۳۵۲ نیز در مقام بیان ضابط بودن مأمورین شهرداری چنین بیان می‌دارد : گزارش مأموران وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و سایر مأموران دولتی و شهرداری های مأمور اجرای این قانون که وظایف ضابطان دادگستری را در کلاس مخصوص تحت نظر دادستان شهرستان تعلیم گرفته باشند در این موارد به منزله گزارش ضابطین دادگستری است .

۲– مأمورین وزارت نیرو ( اداره آبیاری )

به موجب مواد ۳ و ۱۳ و ۲۵ و ۴۵ قانون توزیع عادلانه آب ۱۶ / ۱۲ / ۱۳۶۱ بهره برداری غیر مجاز از چاه های آب کشاورزی ، حفاری غیر مجاز چاه یا قنات ، مصرف و اتلاف غیر معقول آب توسط دارندگان پروانه بهره برداری ، دخالت غیر مجاز در وسایل اندازه گیری آب ، استفاده یا مصرف یا هدر غیر مجاز حق آب دیگری جرم محسوب می شود . ماده ۳۰ این قانون مقرر داشته : گزارشات کارکنان وزارت نیرو و مؤسسات تابعه و کارکنان وزارت کشاورزی ( بنا به معرفی وزیر کشاورزی ) که به موجب ابلاغ وزیر نیرو برای اجرای وظایف مندرج در این قانون انتخاب و به دادسراها معرفی می‌شوند ملاک تعقیب متخلفین است و در حکم گزارش ضابطین دادگستری خواهند بود و تعقیب متخلفین طبق بند ب ماده ۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری به عمل خواهد امد . طبق مفاد این ماده گزارش کارکنان وزارت نیرو به منزله ی گزارش ضابطان دادگستری قلمداد می شود با این قید که ابلاغ آن ها توسط وزیر نیرو صار شده باشد . بدین ترتیب کارکنان این وزارتخانه اجازه ی اقدام دیگری به جز تهیه گزارش را نخواهند داشت .

۳– بازرسان سازمان تأمین اجتماعی

ممکن است چنین تصور شود که ادای این مسئولیت اقتضا می‌کند والدین تمام توان خود را در این راه به کار گیرند تا فرزندان آنان از نظر اعتقادی و عملی افرادی متدین بار آیند؛ در غیر این صورت، مسئولیت آنان انجام نیافته است. شاید علت اینکه یکی از یاران پیامبر (ص) بعد از نزول آیۀ ۶ سورۀ تحریم نشست و شروع به گریه کرد، همین برداشت از آیه و مسئولیت والدین بوده است. اما خوشبختانه پاسخ پیامبر (ص) ‌به این صحابی و نیز روایات دیگری که در ذیل این آیه از معصومان (ع) وارد شده است، با این برداشت سازگار نیست. مطابق این روایات، ادای این مسئولیت ‌به این معنا نیست که والدین با فرزندان خود چنان رفتار کنند که آنان لزوماًً افرادی متدین و معتقد تربیت شوند، بلکه والدین باید فرزندان و خانوادۀ خود را به نیکی ها امر و از بدی ها نهی کند. به عبارت دیگر، مسئولیت والدین این است که عبادات و آداب و اوامر و نواهی دینی را به آنان بیاموزند و آنان را به انجام اوامر مذکور، امر و از ارتکاب محرمات الهی، نهی کنند. خودِ پیامبر (ص) در مواجهه با مردی که به گریه و زاری مشغول بود، فرمودند: همین که آنان را امر کنی به آنچه خود را به آن امر می کنی، و نهی کنی از آنچه خود را از آن نهی می کنی [برای انجام مسئولیت] کفایت می‌کند.

از حضرت علی (ع) در تفسیر این روایت نقل شده است: به خود و خانوادۀ خود امور نیک و ادب بیاموزید. ‌بنابرین‏، در ادای مسئولیت مذکور، تحقق نتیجه، یعنی متدین و معتقد تربیت شدن فرزندان، لازم نیست؛ بلکه آنچه لازم است ارائه آموزش دینی و امر و نهی آنان است؛ همان گونه که همۀ افراد، قابلیت ها و استعدادهای یکسان ندارند، همۀ افراد نیز قابلیت تربیت پذیری یکسان ندارند و فعالیت های تربیتی حتی اگر به بهترین وجه هم صورت گیرد، در آنان به یکسان مؤثر نمی افتد. البته والدین برای تربیت دینی فرزندان خود، تحت شرایط خاصی اجازۀ تنبیه آنان را نیز دارند؛ اما این ثابت نمی کند که حصول نتیجۀ مثبت در ادای مسئولیت تربیتی والدین لازم و ضروری است (فیروزمحمدی، آقاجانی، شاطریان، شوقی، و صادقی، ۱۳۹۲).

۲-۲۲-۶- محدودۀ زمانی مسئولیت والدین در تربیت دینی

برای دستیابی به پاسخ این پرسش باید به سیره هایی که در بالا بیان کرده ایم مراجعه نماییم و آن ها را از این نظر بررسی کنیم. سیره هایی که در این باره از معصومان (ع) نقل کردیم همگی ‌در مورد فرزندانی است که زندگی مستقلی را شروع نکرده اند. ‌بنابرین‏، مفاد این سیره ها تنها به مسئولیت والدین نسبت به فرزندانی که زندگی مستقلی را شروع نکرده اند دلالت دارد و نسبت به مسئولیت آنان در دورۀ استقلال فرزندان ساکت است. روایاتی نیز از معصومان (ع) نقل شده که مؤید این مدعا است. از امام صادق (ع) نقل شده است: بگذار پسرت هفت سال بازی کند؛ هفت سال [او را] تأدیب کن و هفت سال او را همراه خود داشته باش؛ اگر رستگار شد که چه بهتر، در غیر این صورت خیری در او نیست.

‌بنابرین‏ روایت، ظاهراًً مسئولیت والدین محدود به ۲۱ سال اول زندگی فرزند است و بعد از این سن مسئولیتی متوجه آنان نیست. البته در بعضی از روایات سن ۱۴ سالگی نیز پایان دورۀ تربیت فرزندان ذکر شده است. به هر حال این روایات مسئولیت والدین را از نظر زمانی محدود به دوره ای خاص کرده‌اند (شمس اسفندآبادی و نادری، ۱۳۸۸).

۲-۲۲-۷- ضرورت و کارایی تربیتی مسئولیت والدین

در اینجا ممکن است این سؤال مطرح شود که چه لزومی دارد مسئولیت تربیت دینی به والدین سپرده شود؟ و با توجه به وجود مؤسسات تربیتی با کادر قوی، آیا امروزه این سیاست اصلاً اثر و کارایی تربیتی دارد؟ در پاسخ ‌به این پرسش توجه ‌به این مطلب لازم است که مسئولیت والدین در تربیت دینی به معنای نفی مسئولیت از دیگر نهادهای تربیتی نیست؛ مسئولیت دیگر نهادها در طول مسئولیت والدین و مکمل نقش تربیتی آنان است؛ این وظیفۀ والدین است که در صورت لزوم، فرزندان خود را ‌به این مؤسسات بسپارند تا در زمینه‌های مورد نیاز تربیت لازم را کسب کنند. به عبارت دیگر، یک بُعد از مسئولیت تربیتی والدین، برنامه ریزی برای استفادۀ بهینه از نهادهای تربیتی موجود در جامعه، برای تربیت دینی مناسب فرزندانشان است. آنان در این برنامه ریزی می کوشند تا از میان نهادهای موجود، بهترین و مناسب ترین نهاد و مؤسسۀ تربیتی را برای فرزندان خویش انتخاب کنند، تا فرزندانشان به نحو احسن تربیت گردند (کوشکی و خلیلی فرد، ۱۳۸۹).

مسئولیت تربیتی والدین، بُعد دیگری نیز دارد؛ آنان در بعضی موارد ناچارند مستقیماً به تربیت دینی فرزندان خود اقدام کنند. به عنوان مثال، وادار کردن فرزندان به نماز و روزه، مواظبت و نظارت بر انجامم فرایض دینی، نظارت بر رفت و آمدهای آنان با دوستان، نظارت بر رفتارهای آنان در بیرون خانه، رعایت آداب اسلامی در معاشرتها و رفت و آمدها و مانند آن، از اموری است که والدین، بهترین افراد- اگر نگوییم تنها افرادِ مناسب- برای انجام آن هستند. به علاوه، آموزش بعضی از موضوعات در خارج از خانواده یا انجام نمی گیرد یا اگر انجام بگیرد، چنان که باید و شاید، موفقیت آمیز نخواهد بود؛ زیرا در خانواده زمینه‌های مناسبی برای آموزش آن ها فراهم می‌آید که در خارج از خانواده فراهم نیست. آموزش آداب معاشرت با دوستان، بزرگسالان، جنس مخالف، استاد و معلم، برادر و خواهر و مادر و پدر، نمونه هایی از این موضوعات هستند. برای اثبات لزوم و ضرورت مسئولیت تربیت دینی والدین، که مفاد سؤال اول است، می توان به سه دلیل اشاره کرد:

نخست، والدین برای عهده دار شدن این مسئولیت و نیز پرداختن ‌به این کار و تحمل مشقات آن، از دیگران انگیزۀ قوی تری دارند. در اغلب موارد، انگیزۀ دیگران برای پرداختن ‌به این کار، در درجۀ اول، نفع مادی و شخصی است؛ اما انگیزۀ والدین هر چند شخصی است، اما مادی نیست و در اکثر موارد انگیزۀ آنان، موضوعاتی مانند خوشنامی، بر جای ماندن نام نیک وخلف صالح است. به علاوه، در اکثر موارد والدین، سعادت و خوشبختی و رفاه خود را در سعادت و خوشبختی و رفاه فرزندان خود می دانند و حتی فرزند خویش را نه فردی دیگر، بلکه نسخه ای دیگر از وجود خویش می دانند؛ از این رو مصالح و منافع والدین با مصالح و منافع فرزندان منطبق می‌گردد و همین موجب می شود والدین به رعایت و تأمین مصالح و منافع فرزندان را بر نیازهای خویش مقدم بدارند.

دوم، یکی از عوامل مؤثر در تأثیر بخشی فعالیت های تربیتی، مدت زمانی است که مربی همراه مترّبی است. چنان که یکی دیگر از این عوامل این است فرد، چه دوره ای از زندگی خود را به تربیت اختصاص داده است؛ کسی که ده-بیست سال اول زندگی خود را به تعلیم و تربیت خویش اختصاص داده، نتیجه ای بهتر از فردی به دست خواهد آورد که در سنین چهل سالگی به تعلیم و تربیت خویش همت گماشته است. صحت این مطلب نه تنها در فرهنگ های سنتی، بلکه در تحقیقات جدید نیز پذیرفته شده است.

1. 1. -Schneider ↑

1. 1. – Ku Kuei Chen ↑

1. 1. – Mahuang ↑

1. 1. – Benzedrine ↑

1. 1. -Ice ↑

1. 1. – ONDCP ↑

1. 1. – Methedrine ↑

1. 1. – Ya-ma (Horse Pill) ↑

1. 1. – Pseudo Ephedrine ↑

1. 1. -Hart ↑

1. 1. – Benares ↑

1. 1. -Thera ↑

1. 1. – Heart ↑

1. 1. – Sanskrit ↑

1. 1. – Dharma or Dhamma ↑

1. 1. -Williams and Kabat-Zinn ↑

1. 1. – Pali ↑

1. 1. – Thich Nhat Hanh ↑

1. 1. – MBSR ↑

1. 1. – University of Massachusetts Medical Center ↑

1. 1. – Universal Dharma ↑

1. 1. -Silpakit and Prasertchai ↑

1. 1. – Detached and De-Centered ↑

1. 1. – Complementary and Alternative Medicine (CAM) ↑

1. 1. – Mind-Body Treatments ↑

1. 1. – Comorbidity ↑

1. 1. – Third Wave Cognitive Therapies ↑

1. 1. – Morita Therapy ↑

1. 1. – Experimental Therapy ↑

1. 1. – Introspective Exposure ↑

1. 1. – Metacognition Awareness ↑

1. 1. – Emotional-Based Therapy ↑

1. 1. – Buddhist Zen ↑

1. 1. – Ego ↑

1. 1. -Watanabe and Machleidt ↑

1. 1. – Inner Acceptance ↑

1. 1. -Hofman ↑

1. 1. – Exposure-Based Cognitive Therapy (EBCT) ↑

1. 1. -Frederich Perls ↑

1. 1. -Gestalt Therapy ↑

1. 1. – Aaron Temkin Beck (A. T. Beck) ↑

1. 1. – Stress-Reactive Rumination(SRR) ↑

1. 1. – Nolen-Hoeksema ↑

1. 1. – Ruminative Response Style (RRS) ↑

1. 1. – Emotion ↑

1. 1. -West and Hardy ↑

1. 1. – Motivation Theory ↑

1. 1. – Motivational System ↑

1. 1. – Unstable Mind ↑

1. 1. – Marlatt and Gordon’s Cognitive Behavior Relapse Prevention (CBRP) ↑

1. 1. -Marlatt and Gordon ↑

1. 1. – Cognitive Social Learning Theory ↑

1. 1. – Assertiveness ↑

1. 1. – Dysfunctional Thoughts ↑

1. 1. – Immediate Determinants ↑

1. 1. – Covert Antecedents ↑

1. 1. – Cue Exposure Theory (CET) ↑

1. 1. – Classical Conditioning ↑

1. 1. – Ivan Petrovich Pavlov ↑

1. 1. – Conditioned Reflexes ↑

1. 1. -Conklin and Tiffany ↑

1. 1. – Unconditioned Stimulus (US) ↑

1. 1. – Unconditioned Response (UR) ↑

1. 1. – Conditioned Stimulus (CS) ↑

1. 1. – Conditioned Response (CR) ↑

1. 1. -Drummond ↑

1. 1. – Drug-Seeking ↑

1. 1. -Hovermans and Jansen ↑

1. 1. – Cue Exposure Treatment ↑

1. 1. -Todd and Bohart ↑

1. 1. – B. F. Skinner ↑

1. 1. -Corey ↑

1. 1. – Operant Conditioning ↑

1. 1. – Joseph Wolpe ↑

1. 1. – Social Learning Theory ↑

1. 1. – Albert Bandura ↑

1. 1. – Richard Walters ↑

1. 1. – Cognitive Behavioral Treatments ↑

1. 1. – Albert Ellis ↑

1. 1. – Donald Meichenbaum ↑

1. 1. – Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) ↑

1. 1. – Activating Events ↑

1. 1. – Beliefs ↑

1. 1. – Consequences Behavioral ↑

1. 1. -Prochaska and Norcross ↑

1. 1. – Cognitive Vulnerability-Stress Model of Depression ↑

1. 1. – Negative Cognitive Style ↑

1. 1. – Stress-Reactive Rumination (SRR) ↑

1. 1. -Gould ↑

1. 1. – Response Styles Theory in Depression ↑

1. 1. – Rumination Response Style (RRS) ↑

1. 1. – Just and Alloy ↑

1. 1. – Emotion-Focused Rumination (EFR) ↑

1. 1. – Gender Difference ↑

1. 1. – Diathesis-Stress Model ↑

1. 1. – Morrow ↑

1. 1. – Plato ↑

1. 1. – Descartes ↑

1. 1. – Inferior ↑

1. 1. – Aristotle ↑

1. 1. – Hume ↑

1. 1. – Freud ↑

1. 1. – Ego ↑

1. 1. – Id ↑

1. 1. – Super Ego ↑

1. 1. – Defensive Mechanism ↑

1. 1. – Lazarus ↑

1. 1. – Lazarus ↑

1. 1. – Thompson ↑

1. 1. – Gross ↑

1. 1. -Speca ↑

1. 1. – Profile of Mood States (POMS) ↑

1. 1. – Symptoms of Stress Inventory (SOSI) ↑

1. 1. – Dehydroepiandrosterone Sulfate (DHEAS) ↑

1. 1. – Demographics and Medical History Form ↑

1. 1. – Health Behaviors Form ↑

1. 1. – Weekly Meditation Form ↑

1. 1. – European Organization for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire (EORTCQLQ-C30) ↑

1. 1. – Profile of Mood States (POMS) ↑

1. 1. -McNair ↑

1. 1. – Symptoms of Stress Inventory (SOSI) ↑

1. 1. -Leckie and Thompson ↑

1. 1. – Difficulties in Emotion Regulation Scale (DERS) ↑

1. 1. – Generalized Expectancy for Negative Mood Regulation Scale (NMR) ↑

1. 1. -Catanzaro and Mearns ↑

1. 1. – Acceptance and Action Questionnaire (AAQ) ↑

1. 1. – Emotional Expressivity Scale (EES) ↑

1. 1. – Deliberate Self-Harm Inventory (DSHI) ↑

1. 1. – Abuse-Perpetration Inventory (API) ↑

1. 1. -Lisak ↑

1. 1. -Grossman ↑

1. 1. -Arch and Craske ↑

1. 1. – Induction of Focused Breathing Group ↑

1. 1. – Iduction of Unfocused Attention and Worry ↑

1. 1. – Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) ↑

1. 1. -Zigmona and Snaith ↑

۳- غیر علنی بودن دادرسی: رسیدگی در مراجع اختصاصی اداری غیر علنی است و کسی به جز طرفین دعوا، حق حضور در جلسات رسیدگی را ندارد. این ویژگی را می توان نتیجه قهری ویژگی هایی چون مکتوب بودن دادرسی و غیر حضوری بودن جلسات رسیدگی دانست که عملاً با وجود آن ها فایده ای بر علنی بودن دادرسی نیز مترتب نیست.

۴- امکان تحصیل دلیل: مراجع اختصاصی اداری در رسیدگی های خود دارای اختیار وسیعی در تحقیق برای کشف حقیقت بوده و در این راستا نیز منتظر ارائه دلایل از سوی طرفین دعوا نمانده و خارج از دلایل ارائه شده از سوی طرفین، می‌توانند اقدام به تحصیل دلیل نموده و مستند رأی خود قرار دهند. همچنین اعضای این مراجع از ا ختیارات وسیعی در انتخاب طرق تحصیل دلیل برخوردار می‌باشند که در برخی قوانین خاص مربوطه آن ها مورد تأکید قرار گرفته است.^[۹۰]

۵- تعدد اعضای مراجع و حاکمیت قاعده اکثریت: مراجع اختصاصی اداری عموماً با برخورداری از خصیصه تعدد اعضا، حداقل متشکل از سه عضو می‌باشند. در نتیجه جلسات رسیدگی زمانی رسمیت می‌یابند که اکثریت اعضا حضور داشته باشند. همچنین به دلیل احتمال عدم حصول اتفاق آرای در صدور رأی و در نتیجه عقیم ماندن رسیدگی ها، قاعده اعتبار نظر اکثریت در آن به عنوان یک ضرورت پذیرفته شده است.

۶- اصل الزام به بیان دلایل و مستندات آرای و تصمیمات: این اصل که با توجه به محاسن آن، مثل کمک به درک صحت آرای توسط طرفین و حصول امنیت خاطر، الزام مرجع رسیدگی کننده به دقت بیشتر^[۹۱]، به عنوان عنصری از عناصر حاکمیت قانون، قابل اعمال بر تمام آرای قضایی، تصمیمات سیاسی و اداری می‌باشد، شامل مراجع اختصاصی اداری نیز می‌گردد. این امر در برخی مقررات مثل ماده ۲۱ آیین نامه اجرایی قانون رسیدگی به تخلفات اداری و یا ماده ۲۴۸ قانون مالیات های مستقیم در خصوص آرای هیئت های حل اختلاف مالیاتی به صراحت مورد تأکید قرار گرفته است.

اگر چه این تصریح در تمام موارد وجود ندارد و اصل ۱۶۶ قانون اساسی نیز در مقام بیان الزام این خصیصه برای آرای مرجع قضایی است، اما به نظر می‌رسد مستنند و مستدل بودن از خصائص تفکیک ناپذیر تصمیماتی با خصیصه رأی می‌باشد و عدم تصریح به آن در قوانین به معنی انکار آن نیست. این امر امروزه چنان اهمیتی پیدا کرده که حتی مدیران اداری نیز در تصمیمات خود در جهت جلوگیری از لغزیدن در ورطه استبداد خودرأیی ملزم به بیان دلایل و مستندات تصمیمات اداری خود گردیده اند.^[۹۲]

۷- دو مرحله ای بودن رسیدگی ها: دو مرحله ای بودن رسیدگی های و وجود مرجع تجدید نظر به عنوان یک مرجع عالی با صلاحیت رسیدگی ماهوی در کنار مرجع بدوی رسیدگی، به عنوان ضمانتی در جهت جلوگیری از انحراف مراجع رسیدگی از قانون و رفع اشتباهات احتمالی محسوب می‌گردد. در دادرسی های اداری نیز این خصیصه مورد توجه قرار گرفته است. ‌به این نحو که این مراجع دارای مراحل بدوی و تجدید نظر بوده و آرای صادره از مراجع بدوی با اعتراض طرفین قابل تجدید نظر و رسیدگی ماهوی در مراجع تجدید نظر می‌باشند. البته باید توجه داشت که برخی از آرای مراجع بدوی مثل آرای هیئت های بدوی رسیدگی به تخلفات اداری در خصوص بند های (الف)، (ب) و (ج ) ماده ۹ آن قانون قطعی بوده و قابل اعتراض و رسیدگی ماهوی در هیئت های تجدید نظر نمی باشد. همچنین برخی از مراجع مانند کمیسیون ماده ۷۷ قانون شهرداری فاقد مرحله تجدید نظر بوده و آرای صادره از آن ها به موجب قانون قطعی تلقی گردیده اند. همچنین مرحله تجدید نظر در آرای برخی از مراجع نیز مثل هیئت ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلاف موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون جنگل ها و مراتع، خارج از خود مراجع و در مراجع قضایی صورت می‌گیرد.

اما این موارد در مقایسه با کل مراجع اختصاصی اداری معدود بوده و معمولاً رسیدگی ها در این مراجع دو مرحله ای است. هر چند که مرحله تجدید نظر در برخی از این مراجع مثل هیئت های تجدید نظر رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون های تجدید نظر ماده ۱۰۰ قانون شهرداری فاقد خصائصی چون تجربه و سابقه بیشتر اعضا نسبت به اعضای مراجع بدوی و یا تعداد بیشتر اعضا برای رسیدگی ماهوی با کیفیت بهتر که از خصائص مراجع تجدید نظر است، می‌باشند.

‌به این ترتیب با وجود تعدد قوانین حاکم بر دادرسی های اداری و عدم وجود آیین دادرسی مدون واحد، می توان با بررسی آیین رسیدگی همه مراجع اختصاصی اداری، ویژگی های مشترکی را استخراج نمود که در راستای توجه قانون‌گذار به فلسفه تأسیس مراجع اختصاصی در قوانین خاص مربوطه شکل گرفته اند. بررسی این ویژگی ها نشان می‌دهد که قانون‌گذار در طراحی نظام دادرسی اداری در متون قانونی متعدد و خاص، با پذیرفتن اصول و قواعدی چون مکتوب و غیر علنی بودن رسیدگی ها، همچنین نقش اعضای مراجع اختصاصی اداری در هدایت دادرسی ها و امکان تحصیل دلیل و آزادی در طرق تحصیل آن در جهت حل و فصل دعاوی، بیشتر از نظام دادرسی تفتیشی تبعیت نموده و تأثیر پذیرفته است.

بند دوم : نظارت قضایی بر آرای مراجع اداری در ایران

رویکرد فراشناختی

رویکرد فراشناختی تعلل ورزی را به عنوان یک راهبرد، برای تنظیم شناخت­ها و عواطف منفی در نظر ‌می‌گیرد. بومیستر، هیدرتون و تایس (۱۹۹۴، به نقل از حسینی و خیر، ۱۳۸۸). تعلل ورزی را یک راهبرد می­دانند که افراد برای تنظیم هیجان­های منفی به کار می­برند.

نظریه­ های رفتار طرح­ریزی شده

‌بر اساس نظریه رفتار طرح ریزی شده (آجزن^[۵۳] به نقل از سیرویس^[۵۴]، ۲۰۰۴) قصد و تصمیم برای رفتار یکی از شاخص­ های بسیار کوچک نزدیک به انجام رفتارها هستند و تاثیر نگرش­ها و افکار و عقاید را بر رفتار میانجی­گری ‌می‌کنند، افرادی که دچار تعلل ورزی هستند به افرادی که این مشکل را ندارند از لحاظ تصمیمات گرفته شده برای اجرا با یکدیگر تفاوتی ندارند، بلکه این تفاوت در فاصله میان تصمیم و اجرا مشخص می­گردد (حسینی و خیر، ۱۳۸۸).

نظریه رفتاری

نظریه­ های رفتاری تعلل ورزی را برحسب نظریه تقویت تبیین ‌می‌کنند، یعنی به تعویق انداختن کار برای فرد، اثر تقویتی بیشتری از انجام آن دارد. (بریودی^[۵۵]، ۱۹۸۰؛ به نقل از حسینی وخیر، ۱۳۸۸).

رویکرد روان تحلیل­گری

رویکرد روان تحلیل­گری تعلل ورزی را به عنوان یک رفتار مسئله­دار که نشان دهنده هیجان­های روانی زیر بنایی است و بیشتر در برگیرنده احساس­هایی نسبت به خانواده فرد می­باشند، شناسایی می­ کند. رویکردهای شناختی نیز بر نقش باورهای غیر منطقی و چشم­داشت­های غیر واقع بینانه در تعلل ورزی تأکید ‌می‌کنند. (شوارتز^[۵۶]، ۲۰۰۷).

نظریه انگیزشی

بسیاری از نظریه­پردازان تعلل ورزی را بیشتر یک مشکل انگیزشی می­دانند. برای نمونه دوایت و اسچوونبرگ ^[۵۷](۲۰۰۲) ماهیت پویایی تعلل ورزی را به تنزیل موقتی نسبت داده ­اند. آن ها معتقدند که تعلل ورزی تمایل به بی­ارزشی و یا کم اهمیت جلوه دادن پاداش­های تاخیری است. مطابق این نظریه افراد تمایل به انجام تکالیفی دارند که پاداش­شان بیشتر و فوری باشد. در مقابل آن، کارهایی که در حال حاضر ناخوشایند و در بلندمدت پاداش­دهنده هستند را به تأخیر می­اندازند. فراری (۲۰۰۱) تعلل ورزی را «شکست خود تنظیمی عملکرد» می­داند که در آن، افراد تعلل ورز در تنظیم کارکردشان در موقعیت­های استرس ­زا و با بار شناختی بالا، شکست می­خورند (به نقل از جوکار و دلاورپور، ۱۳۸۶).

۲-۱-۱-۱۲ شیوع تعلل ورزی

تعلل ورزی در جمعیت کلی شایع شناخته شده و به طور مزمن حدود ۱۵% – ۲۰% بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می­دهد. هامر و فراری (۲۰۰۲) تعلل ورزی حاد را میان بزرگسالان، بالای ۲۰% در امور روزمره تشخیص داده ­اند در حالی که میزان تعلل ورزی تحصیلی مشکل آفرین میان دانشجویان را حداقل ۷۰% تا ۹۰% و تعلل ورزی حاد را ۲۰% تا ۳۰% میان دانشجویان تخمین زده­اند (فریر، جانسون و مک کاون، ۱۹۹۶ مک کاون و جانسون، ۱۹۹۱، روث بلوم، ۱۹۸۴، به نقل از مصطفوی، ۱۳۸۹).

پژوهش­ها ‌در مورد علت و همبسته­های تعلل ورزی نتایج مختلفی را ارائه داده ­اند و به متغیرهای مختلفی اشاره داشته اند از جمله ناتواتی در خود تنظیمی، اعتماد به نفس پایین، مکان کنترل بیرونی، خودکارآمدی پایین در خود تنظیمی، خلق و صفات شخصیتی نوروتیسم بودن و مسئولیت­ پذیری کم، جهت­گیری­های هدف پیشرفت و کاربرد ضعف مهارت­ های یادگیری، مطالعات چندی تعلل ورزی را به مدیریت زمان، تقویت خود، هدفمندی و به ارزیابی­های خیلی کم از کنترل و تنظیم خود مرتبط دانسته ­اند (لی، ۱۹۹۲، لی و سچونبوری، ۱۹۹۳؛ تیک و بومیستر، ۱۹۹۷، به نقل از مصطفوی، ۱۳۸۹).

۲-۱-۲ تعریف ارزش تکلیف

یکی از مؤلفه‌ ­های مهم در نظریه انتظار – ارزش مؤلفه‌ ارزش تکلیف است. در این مدل، ارزش تکلیف به عنوان انگیزه برای تعامل در فعالیت­های مختلف (پاتریشیا^[۵۸]، ۲۰۰۰، به نقل از گرجیان، بی­تا) و دلایل گوناگون دانش ­آموزان برای انجام یا عدم انجام تکلیف، تعریف شده می­ شود (ویگفیلد^[۵۹] و اکلز، ۲۰۰۲؛ اکلف^[۶۰]، ۲۰۰۳، به نقل از گرجیان، بی­تا) و با مشوق بودن تکلیف برای افراد سر و کار دارد (ستسو و اسمیت^[۶۱]، ۲۰۰۵، به نقل از حسینی، طالع­پسند و بیگدلی، ۱۳۹۰). ارزش تکلیف را ‌می‌توان به عنوان سائقی برای تعامل در فعالیت­های تحصیلی تعریف کرد (درتاج، ۱۳۹۲).

۲-۱-۲-۱ چگونگی شکل­ گیری مدل­های انتظار- ارزش

مدل­های انتظار- ارزش برخاسته از یک دیدگاه شناختی عمومی در زمینه­ انگیزش، و نیز منعکس کننده­ بعد شناختی فرد به عنوان یک تصمیم­گیرنده­ی فعال و منطقی هستند، که در مقابل مدل­های قدیمی­تر رفتاری انگیزش مطرح ‌شده‌اند.

۲-۱-۲-۱-۱ شکل­ گیری سازه­ی انتظار

تولمن^[۶۲] (۱۹۳۲) مطرح که پاداش صرفاْ تداعی بین محرک و رفتار را نقش نمی­زند، بلکه حتی حیوانات نیز انتظاراتی را درباره این که اگر رفتار خاصی را انجام دهند چه اتفاقی برای آن ها اتفاق خواهد افتاد، یاد می­ گیرند. سپس وقتی که آن ها رفتار مذبور را انجام می­ دهندٰ در انتظار پاداش یا تنبیه می­نشینند. تولمن این مفهوم شناختی انتظار را جایگزین مفهوم مکانیکی عادت در مدل­های سائق کرد. در زمینه­ موفقیت باید گفت، دانش­آموزانی که انتظار دارند در کاری خوب عمل کنند یا موفق شوند، احتمالأ دوباره در آینده به آن کار دست خواهند زد.

۲-۱-۲-۱-۲ شکل­ گیری سازه­ی ارزش

لوین^[۶۳] (۱۹۳۵) در نظریه خود از واژه­ جاذبه^[۶۴] استفاده ‌کرده‌است، تا خاطر نشان کند که افراد، برای هر یک از اشیای موجود در محیط، جاذبه کسب ‌می‌کنند. به عنوان مثال، هر گاه فرد گرسنه باشد، اشیای مربوط به غذا نسبت به سایر اشیای محیط (کتاب، کار، تلویزیون ، سایر افراد) دارای جاذبه­ی مثبتی می­شوند، چرا که غذاست که نیاز فعلی فرد را برآورده می­ کند. ‌بنابرین‏ فرد به اشیای مربوط به غذا نزدیک می­ شود. علاوه بر این، هرچه نیاز به مدت طولانی­تری ارضانشده باقی بماند ممکن است جذابیت اشیای مربوطه بیشتر شود. علاوه بر این، برخی از اشیا ممکن است به دلیل خصوصیت ذاتی شان، دارای جاذبه بیشتری باشند (مثلاُ مرغ و کتلت در برابر نان وآب)، به طوری که افراد ‌به این اشیا بیشتر نزدیک می­شوند تا اشیایی که جذابیت کمتری دارند (واینر^[۶۵]، ۱۹۹۲). در زمینه­ موفقیت باید گفت، دانش آموزانی که کنجکاو و فعال هستند (نیاز به یادگیری دارند)، برخی از اشیا و امور را جذاب­تر یا دارای جاذبه­ی مثبت تری می­یابند، مثل فعالیت­های کامپیوتری یا سایر کارهایی را که ذاتا جالب نظر هستند ( پینتریچ و شانک، ۲۰۰۲).

۲-۱-۲-۱-۳ شکل­ گیری سازه­ی سطح انتظار^[۶۶]

در جریان حرکت از مدل­های رفتاری مکانیکی که روی پاداش و عادت تآکید می­کردند به سوی مدل­های «اندام واره­تر»^[۶۷] شناختی که متوجه انتظار و ارزش بودند، نیاز به تعریف مفهوم یک راه­انداز یا انرژی دهنده رفتار مثل غریزه، سائق، نیاز و عادت کاهش یافت و نیاز چندانی به تعریف این موارد احساس نمی­ شود بلکه مسئله­ جهت­گیری از اهمیت برخوردار است. لوین با در نظر گرفتن مؤلفه‌ ­های انتظار و ارزش، سازه­ی سطح انتظار را برای فرایند شناختی تصمیم ­گیری پیشنهاد کرد. سطح انتظار عبارت است از هدف یا معیاری که فرد بر اساس تجارب گذشته و آشنایی­ای که با یک تکلیف دارد برای خود در نظر ‌می‌گیرد (پینتریچ و شانک، ۲۰۰۲).

۲-۱-۲-۲ نظریه انتظار- ارزش اتکینسون^[۶۸]